Της Εύας Λαδιά :
Μια αγωνίστρια σκιαγραφεί το σημερινό μας δημοσίευμα. Μια πρωτοπόρος της εθελοντικής προσφοράς. Μια γυναίκα που η Μικρασιάτικη καταγωγή μου με υποχρεώνει να τιμώ ιδιαίτερα.
Από το 1977, που έκανα το πρώτο μου δημοσίευμα για τη Λέλα Κούνουπα, είχα την ευκαιρία να μάθω περισσότερα, έτσι ώστε ο θαυμασμός στη φωτεινή αυτή μορφή που λάμπρυνε τον τόπο μας να μεγαλώνει.
Ήταν μια πανέμορφη γυναίκα που επάξια κέρδισε την καρδιά του φαρμακοποιού Γιάννη Κούνουπα. Μας ήρθε από τα Χανιά, νύφη της ιστορικής οικογένειας των φαρμακοποιών το 1917.
Η Λέλα το γένος Καραπατάκη, είχε τελειώσει το Αρσάκειο όπως αρκετές από τις κοπέλες της υψηλής κοινωνίας στον καιρό της. Η πόλη μας την κέρδισε αμέσως με τη μακραίωνη ιστορία και τον πολιτισμό της. Γιατί η νεαρή κοπέλα διέθετε παρά την ηλικία της ζηλευτή μόρφωση.
Τα ανήσυχο πνεύμα της όμως δεν της επέτρεπε να περιοριστεί στα καθήκοντα μιας υποδειγματικής οικοδέσποινας, όπως επέβαλε η θέση της στην κοινωνική ιεραρχία.
Ένας «Σείριος» στον τύπο
Ξεκίνησε να δημοσιογραφεί με το ψευδώνυμο «Σείριος» σε θέματα ποικίλου ενδιαφέροντος. Πώς να υπογράφει κείμενα στην εφημερίδα μια γυναίκα εκείνες τις εποχές; Είχε όμως αρκετούς φανατικούς αναγνώστες που είχαν γοητευθεί με την «ζωντανή» πένα και το γλαφυρό ύφος του άγνωστου κειμενογράφου.
Ο σύζυγος που τη λάτρευε προσπάθησε με πολλή διακριτικότητα να της επισημάνει κάποιες συμπεριφορές που ήταν «κόκκινο» πανί για τον καθωσπρεπισμό εκείνων των καιρών. Αυτό που τον ανησυχούσε περισσότερο ήταν η ευαισθησία που την κυρίευε όταν συναντούσε εικόνες αθλιότητας. Κι ήταν αρκετές.
Εκείνη με τη γλυκύτητα που τη διέκρινε και το χαμόγελο που κέρδιζε μικρούς και μεγάλους προσπαθούσε να εξηγήσει τις αφορμές που την έκαναν επικίνδυνα παρορμητική.
Μάνα της προσφυγιάς
Η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν άρχισαν να φθάνουν στο Ρέθυμνο οι πρώτοι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Άκουγε για το γεγονός η Λέλα Κούνουπα και τα βράδια δεν έκλεινε μάτι.
Σκεπτόταν τους περήφανους εκείνους ανθρώπους να πεινούν, αλλά να μην απλώνουν χέρι επαιτείας από αξιοπρέπεια, μετρούσε τα θύματα από ασιτία και δεν μπορούσε να ησυχάσει.
Άφησε λοιπόν στην άκρη τους ενδοιασμούς και τις απαγορεύσεις που της επέβαλε το φύλο και η κοινωνική της θέση και ξεκίνησε πόρτα πόρτα να ζητά βοήθεια για τους πρόσφυγες.
Στην αρχή προκάλεσε ξάφνιασμα η κίνηση αυτή και ίσως σχόλια. Εκείνη όμως θαρραλέα συνέχισε την προσπάθεια μέχρι που πέτυχε το στόχο της. Οργανώνει συσσίτια, μαζεύει είδη πρώτης ανάγκης, αναζητά στέγη να βολέψει τους ξερριζωμένους.
Τα παιδιά της θυμούνται εκείνο το σοβαρό ύφος τις ώρες που θα έπρεπε να είναι ξέγνοιαστη. Μεγάλη ικανοποίηση της προκαλεί η απόφαση του Λυκείου Ελληνίδων να δημιουργήσουν τμήματα κοπτικής ραπτικής για τις προσφυγοπούλες. Να μάθουν μια τέχνη που είχε επαγγελματική προοπτική.
Στέγνωνε τα δάκρυα στα παιδικά μάτια
Ησυχία όμως δεν είχε. Επισκεπτόταν σχεδόν καθημερινά το σχολείο που φοιτούσαν και προσφυγόπουλα. Ανησυχούσε γιατί η αδενοπάθεια ήταν σε έξαρση, λόγω των συνθηκών διαβίωσης. Αρκετές φορές τη συνόδευε και ο τσαγκάρης για να πάρει μέτρα και να φέρει καινούργια παπούτσια στα παιδιά των ξεριζωμένων οικογενειών.
Μου διηγήθηκε κάποτε η σεβαστή φίλη Βασιλεία Καζαβή:
«Εκείνο το πρωινό που πήγε η αρχόντισσα (έτσι λέγαμε τη Λέλα Κούνουπα) με τον τσαγκάρη στο σχολείο, έτυχε να πάω καθυστερημένα. Κι έτσι δεν με πρόλαβαν να μου πάρουν μέτρα για παπούτσια. Κάθισα με μια γωνιά κι έκλαιγα. Κάποια στιγμή ένα χέρι άγγιξε τα μαλλιά μου και μια τρυφερή φωνή ζήτησε να μάθει την αιτία. Μέσα σε λυγμούς διηγήθηκα το πάθημά μου. Τότε εκείνη γιατί η Λέλα Κούνουπα ήταν που με εντόπισε, ήρθε να με παρηγορήσει με πήρε από το χέρι και με οδήγησε στον τσαγκάρη. Πώς να ξεχάσω τέτοια ευεργεσία που στέγνωσε τα δάκρια ενός παραπονεμένου παιδιού».
Ζούσε για τους άλλους
Η Λέλα Κούνουπα ζούσε για τους άλλους παρά το γεγονός ότι ήταν μια ιδανική σύζυγος και μια υποδειγματική μητέρα.
Στο ημερολόγιό της η Μαρία Παπαϊωάννου επίσης μεγάλη μορφή της πόλης μας, με πλούσια κοινωνική δράση αναφέρεται με θαυμασμό στη Λέλα Κούνουπα και στις προσπάθειές της να ανακουφίσει την ανθρώπινη δυστυχία.
Η περίφημη αυτή γυναίκα υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου των Κυριών και γενικά δεν απουσίαζε από κανένα κάλεσμα εθελοντικής προσφοράς στην πόλη.
Οι πρόσφυγες σιγά σιγά βρήκαν το δρόμο τους στην πόλη που μεταφυτεύτηκαν μετά τον άγριο ξεριζωμό τους.
Τα παιδιά όμως είναι πάντα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της Χανιώτισσας δασκάλας.
Η ανάγκη να τα δει ευτυχισμένα να παίζουν τα καλοκαίρια σαν όλα τα παιδιά που είχαν την ευκαιρία να απολαμβάνουν καλοκαιρινές διακοπές, την εμπνέει να ιδρύσει και να στηρίξει με κάθε τρόπο το 1930 παιδικές κατασκηνώσεις στα τρία Μοναστήρια.
Και συνεχίζει να πρωταγωνιστεί στη διοργάνωση δεκάδων εκδηλώσεων για φιλανθρωπικούς σκοπούς.
Ενεργό μέλος και στην αντίσταση
Κι ήρθε ο πόλεμος, να σπείρει τον όλεθρο και να δημιουργήσει πρόσθετες ανάγκες στον άμοιρο πληθυσμό. Η σκλαβιά δεν αφήνει σε ησυχία τις αδούλωτες ψυχές και βρίσκει πρόσφορο έδαφος η Εθνική Αντίσταση για να φουντώσει.
Η Λέλα Κούνουπα δεν μένει αδιάφορη. Κι είναι πολύτιμη, γιατί ξέρει να φέρνει σε πέρας κάθε της αποστολή με τη μεθοδικότητα που τη διακρίνει.
Οι αγώνες του λαού μας την είχαν ένθερμη οπαδό και ποτέ δεν απουσίασε από την οδό του χρέους.
Δεν είναι τυχαίο επομένως ότι τα παιδιά της ακολούθησαν τους ίδιους δρόμους με τις ίδιες ευαισθησίες για τον πάσχοντα συνάνθρωπο.
Κι είχε πάντα η αξιοθαύμαστη αυτή γυναίκα την υποστήριξη του συζύγου της που διέθετε πρωτοποριακό πνεύμα για την εποχή του.
Ένας δρομάκος σύμβολο τιμής
Σήμερα ένας μικρός δρόμος, όσο είναι η απόσταση από το «Μεσοστράτι» στην άλλη γωνία, πίσω από το ιερό των Τεσσάρων Μαρτύρων, φέρει το όνομα της Λέλας Κούνουπα.
Κι η πόλη αυτή, οι άνθρωποι που μεταλαμπάδευσαν στους επόμενους το θαυμασμό τους για τη γυναίκα αυτή, τον άγγελο καλοσύνης, τρέφουν αιώνια ευγνωμοσύνη για τη Χανιώτισσα «νύφη» που έδωσε χαμόγελο αισιοδοξίας και ζωής σε τόσους δυστυχισμένους, χωρίς ποτέ να ζητήσει αντάλλαγμα.