Από τις πρώτες δραστηριότητες του Πολιτιστικού Συλλόγου Ρεθύμνου στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ήταν μια έκθεση ερασιτεχνών ζωγράφων. Στεγαζόταν τότε, ο χώρος του Συλλόγου, κάπου στη Ζαμπελίου προς το αδιέξοδο.
Σπεύσαμε να καμαρώσουμε τα ταλέντα μας και οποία έκπληξη όταν είδαμε ανάμεσά τους και έργα του Ανδρέα Κούνουπα.
Μέχρι τότε τον γνωρίζαμε σαν στέλεχος από τα ιστορικά μάλιστα της Εθνικής Αντίστασης στον Νομό μας, σαν δυναμικό αρθρογράφο και σαν εξαίρετο σατιρικό ποιητή. Σαν επιστήμονας βέβαια συνέχιζε την οικογενειακή παράδοση στο φαρμακείο του στην πλατεία Μητροπόλεως. Μια ιστορική γωνιά.
Εκείνο το απόγευμα πάντως μας καταγοήτευσε με τα έργα του, που δεν θύμιζαν καθόλου αυτοδίδακτο ζωγράφο. Έργα γεμάτα φως και με ένα ιδιαίτερα προσωπικό ύφος του ίδιου του δημιουργού.
Θυμόμαστε με πόσο καμάρι η αξέχαστη σύντροφός του η κ. Μέτα με τα υπέροχα μεγάλα μάτια, που καθρέφτιζαν την καθάρια ψυχή της, μας ζήτησε τις εντυπώσεις μας.
Είχαμε όμως μείνει έκθαμβοι. Και στο ταπεινό μας ρεπορτάζ που ακολούθησε φροντίσαμε απλά να καταθέσουμε αισθήματα θαυμασμού.
Από τότε και μέχρι σήμερα κ. Ανδρέας Κούνουπας δεν έπαυσε να μας εντυπωσιάζει, χωρίς να το επιδιώκει, με τη δημοσιογραφική και αγωνιστική του κοινωνική δράση. Ευτυχώς όπως διαπιστώσαμε χθες, δεν σταμάτησε και να ζωγραφίζει παράλληλα.
Ένα σημαντικό γεγονός
Αιώνιος έφηβος με ακάματη τη διάθεση προσφοράς ο κ. Ανδρέας, αποφάσισε στα 95 του χρόνια να μας δώσει ένα σημαντικό πολιτιστικό γεγονός με την αναδρομική έκθεση έργων του, που εγκαινιάστηκε χθες στο Σπίτι του Πολιτισμού και θα μπορούμε να το απολαμβάνουμε για μια εβδομάδα.
Και η συγκίνηση που μας χάρισε μεγάλη.
Ο ίδιος δεν κρύβει την ικανοποίησή του.
Μας θυμίζει πόσο ευεργετική στάθηκε γι’ αυτόν η ζωγραφική. Άλλοτε ήταν η ασχολία της καρδιάς, όταν με την πολύτιμη Μέτα του στο πλευρό του, αναδείκνυε τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες στους ήχους κλασικής μουσικής και με θέα το πέλαγος.
Όταν εκείνη μας άφησε τόσο νωρίς, στη σκιά της πια ο πολυτάλαντος συμπολίτης μας συνέχιζε να ζωγραφίζει αναζητώντας μια απόδραση λησμονιάς. Είχε βρει ένα σωτήριο τρόπο για να ξεπεράσει τη μεγάλη απώλεια. Κι αν αυτό στάθηκε αδύνατο, ωστόσο ήταν μια λύση και μια έστω σταγόνα από βάλσαμο στην αθεράπευτη πληγή.
Πάντα μας έδειχνε δρόμους αρετής και ευθύνης ο σημαντικός συμπολίτης μας.
Και δεν σταμάτησε ποτέ να μας διδάσκει τρόπο ζωής για να μπορούμε να κοιτάμε ψηλά με αλώβητη την αξιοπρέπεια και την περηφάνια μας.
Θα είχαμε πολλά να γράψουμε για τον κ. Ανδρέα Κούνουπα.
Δυο γονείς σύμβολα
Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο στις 4 Φεβρουαρίου 1921.
Γονείς του ο Ιωάννης και η Λέλα Κούνουπα. Η εφημερίδα μας έχει και για τους δύο κάνει εκτενή αφιερώματα, γιατί υπήρξαν μεγάλες μορφές του τόπου. Ανακούφισαν εκατοντάδες αναξιοπαθούντες και ιδιαίτερα τους πρόσφυγες.
Η μοναδική εκείνη γυναίκα η Λέλα Κούνουπα, που της οφείλουμε τόσα πολλά ήταν και μια υποδειγματική μάνα. Και χάρις σ’ αυτή τα παιδιά της ανέπτυξαν με άνεση τα φυσικά τους ταλέντα.
Από την πρώτη στιγμή που είδε ένα έργο του Ανδρέα της δεν μπόρεσε να κρατήσει τον ενθουσιασμό της μητρικής περηφάνιας. Αυτή της όμως η διάθεση να κάνει παντού γνωστό το ταλέντο του παιδιού της, χάρισε σε αυτό μια τέτοια αυτοπεποίθηση που εξελίχθηκε σύντομα καλλιτεχνικά κι έδωσε ακόμα πιο αξιοπρόσεκτα έργα.
Η φύση «μιλάει» στα έργα του
Ο συμπολίτης φαρμακοποιός δεν χρειάστηκε να πάρει μαθήματα. Αυτοδίδακτος άφησε το ταλέντο του να εκφράσει όλο τον πλούτο των ιδεών του και τη λατρεία του στη φύση. Ιδιαίτερα η κρητική φύση μιλάει στα έργα του. Θα είναι εικόνες που αποτυπώθηκαν στο υποσυνείδητο όταν ο Ανδρέας πολεμούσε στα χρυσά του νιάτα το φασισμό, αναλαμβάνοντας επικίνδυνες αποστολές και οργώνοντας την ύπαιθρο με τους άλλους συναγωνιστές του. Για να μην σβήσει η σπίθα της αντίστασης. Και να έρθει το συντομότερο η λευτεριά.
Μα πορεία ευθύνης που έχει καταγραφεί στην τοπική ιστορία, αλλά ο ίδιος δεν θέλησε ποτέ να την εξαργυρώσει με αξιώματα.
Συνάμα και σεμνός καλλιτέχνης δεν μας επέτρεψε για χρόνια να δούμε τις εξελίξεις του στον τομέα που υπηρετεί με τόσο πάθος, τη ζωγραφική.
«Τουλάχιστον να τα ζωγραφίζουμε…»
Σε μια αυτοβιογραφία του (1999) που θα είναι πολύτιμη για την τοπική ιστορία, αναφέρει για το ταλέντο του αυτό.
«Συστηματικά έστησα έναν τρίποδα και άρχισα να ζωγραφίζω όταν έφυγαν τα παιδιά για να σπουδάσουν και ακόμα πιο ταχτικά όταν πήρα σύνταξη. Βάζω κλασική μουσική που μου αρέσει και είμαι ευτυχής. Συνήθως ζωγραφίζω τοπία. Η φύση γύρω μας είναι όμορφη. Εδώ προπαντός στην Κρήτη. Τα βουνά, τα φαράγγια, οι ακρογιαλιές, η θάλασσα και ο ουρανός με την ποικιλία των χρωμάτων όλο το χρόνο είναι πανέμορφα, καθώς και τα χιλιάδες πολύχρωμα λουλούδια.
Δεν τα χαιρόμαστε όμως όλα αυτά, διότι δεν βγαίνουμε στις εξοχές. Η εργασία μας, οι υποχρεώσεις αλλά και οι συνήθειες δεν μας αφήνουν. Σκέφτομαι λοιπόν ότι, αφού δεν πάμε να τα απολαύσουμε, τουλάχιστον να τα ζωγραφίζουμε και να τα κρεμάμε στα σπίτια μας να τα βλέπουμε και να παρηγορούμαστε. Γι’ αυτό ζωγραφίζω τοπία και λουλούδια. Όμορφα δηλαδή πράγματα που ευχαριστούν και ξεκουράζουν…».
«Κοινωνικός αγωνιστής…»
Μέσα από τα πύρινα άρθρα του ο κ. Ανδρέας επαναλαμβάνει το χρέος κάθε ανθρώπου να πολεμά τα άνομα συμφέροντα που κάνουν δυστυχισμένους τους λαούς. Και με τον τρόπο ζωής του μας πείθει πως η χαρά της ζωής και η δημιουργία δεν έχουν ημερομηνία λήξης.
Ακόμα και τώρα στα 95 του χρόνια δεν έχει χάσει κανένα ραντεβού με την κάλπη. Και είναι από τους πρώτους που θα πάει να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα.
Δεν παραλείπει να κάνει τον σύντομο μεσημβρινό του περίπατο, να ψωνίσει από το φούρνο της γειτονιάς και να «φιλέψει» τους ανθρώπους που τον εξυπηρετούν με τα εύστοχα τετράστιχά του αρκετά από τα οποία οι φίλοι του τα αναρτούν.
Ο πλούσιος εσωτερικός του κόσμος εξάλλου του έδινε πάντα κίνητρα να ασχοληθεί με την τέχνη των άλλων και να τους δίνει δύναμη με το λόγο ή την πένα του.
Με ευγνωμοσύνη ο Δημήτρης Τεργιακής στο ημερολόγιό του (19-7-1980) σημειώνει:
«Ο Ανδρέας Κούνουπας ήταν από τους ανθρώπους που πίστεψε σε μένα». Έγραψε κάποτε:
Στις ζωγραφιές του «Μούρμουρα»
Δημήτρη Τεργιακή
Ο κόσμος είναι όμορφος με φως και με χαρά
Η θάλασσα, ο ουρανός
δέντρα και σπίτια και πλαγιές
χρώματα ζωηρά.
Τον πόθο του για μια ζωή που θα γίνει καλύτερη δείχνει η ζωγραφική του εξωραΐζοντας τα πάντα μέχρι που να ταιριάσουνε εις την αγνή ψυχή του…»
Τώρα ο κ. Κούνουπας, περιφρονώντας τις απαγορεύσεις της βιολογικής του ηλικίας, μας έδωσε αυτή την έκθεση σταθμό στην πολιτιστική μας ζωή, μια δραστηριότητα ελπίδας και ένα μήνυμα ζωής για τον καθένα μας Ο ίδιος περιορίζεται να δηλώσει με σεμνότητα.
«Μήνυμα ελπίδας»
«Θέλησα απλά να μοιραστώ την αγάπη μου για την τέχνη και ιδιαίτερα τη ζωγραφική με τους συμπολίτες μου Είναι κι αυτός ένας τρόπος επικοινωνίας που προσωπικά με εκφράζει απόλυτα. Θέλω με την έκθεση αυτή να στείλω κι ένα μήνυμα αγάπης στη φύση. Έχουμε την ωραιότερη φύση και αξίζει να την προστατεύουμε. Εμένα προσωπικά η φύση είναι εκείνη που με ευχαριστεί και με ξεκουράζει. Γι’ αυτό και κυριαρχεί στη θεματική των έργων μου…».
Η κόρη του Ελεάννα ήταν από τους βασικούς παράγοντες που χάρις στο μόχθο της απολαμβάνουμε αυτή τη γιορτή φωτός και χρωμάτων στα έργα του πατέρα της στο Σπίτι του Πολιτισμού. Και την ευχαριστούμε θερμά γι’ αυτό.
Από τους πρώτους επισκέπτες και ο Κωστής Καλλέργης (Κ.Ι.Γ.Κ) που έδωσε ήδη με το δικό του τρόπο και τις εντυπώσεις του, οι οποίες και μας εκφράζουν απόλυτα:
Με μια γραφίδα πύρινη
έγραφες κάθε άρθρο!
Τώρα και στης Ζωγραφικής
βγήκες ψηλά το βάθρο!
Με χρώματα κι αρώματα
Ομόρφαινες τον Τόπο!
Είσαι Ανδρέα Κούνουπα
στολίδι των αθρώπω!
Με χρώματ’ ανεξίτηλα
χάραξες μια πορεία!
Και είσαι και θα ‘σαι η ζωντανή
του Τόπου η Ιστορία.
Στα ενενηνταπέντε σου,
τον Κόσμο ζωγραφίζεις!
Σού εύχομαι ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ
κι από Ζωή να σφύζεις!
Ευχαριστούμε τον κ. Ανδρέα Κούνουπα για την σπουδαία αυτή πολιτιστική του παρουσία. Κι ευχόμαστε να συνεχίζει να δίνει μηνύματα δημιουργικής προσφοράς σε πείσμα του χρόνου, που είναι σαν να μην τον άγγιξε ποτέ.