Του ΝΙΚΟΛΑΟΥ Κ. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΗ
Ευχαριστία και έπαινος ανήκουν στη δημοσιογράφο Τασούλα Επτακοίλη για τη συνέντευξη με τον καθηγητή Μηνά Καφάτο, (βλέπε «Καθημερινή» Κυρ. 31 Ιουλίου 2016).
Τον διάσημο αστροφυσικό -σήμερα πρύτανη στο Fletcher Jones του Παν. Champan της Καλιφόρνια- αδελφό του επίσης διάσημου Φώτη Καφάτου (βιολόγου στο Imperial College του Λονδίνου), δεν είχα την τιμή να γνωρίζω προσωπικά, όπως συνέβη με τον Φώτη πριν αρκετά χρόνια στην Κρήτη.
Γεννημένος στο Μοναστηράκι Αμαρίου (1945), όπως και οι δύο αδελφοί του, όλοι με τη σφραγίδα της δωρεάς, ο Μηνάς εμπνέει με τις ιδέες και τοποθετήσεις του σε καίρια ζητήματα του ανθρώπου και του πολιτισμού σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο. Παραλείποντας γι’ αυτό τη λαμπρή ανέλιξή του στην επιστήμη και τη θητεία του σε πανεπιστήμια της Αμερικής, των Αθηνών κ.ά. επικεντρώνουμε για λίγο στην προσωπική καλλιέργεια και ευαισθησία.
Σε θέσεις «κλειδιά», πνευματικού κυρίως βιωματικού χαρακτήρα απ’ όπου αναδύεται ο οικουμενικός πολιτισμός του με βαθιές βαθύτατες ρίζες! Όπου ανακαλύπτεις εκλεκτικές συγγένειες με τον τόπο καταγωγής την ευγένεια της ατομικής πατρογονικής παράδοσης. Συγγένειες ενωτικές του ανθρώπου κάθε εποχής, κάθε φυλής με τον ενιαίο πολιτισμό!
Ας ακούσουμε όμως τον Μηνά Καφάτο. «Επιστήμη και θρησκεία έχουν κοινό σημείο την αγάπη για την ανθρωπότητα». Την έγνοια ν’ αφήσουμε κάτι πίσω μας, προσφορά στους άλλους».
«Έμαθα από τους γονείς μου να πιστεύω». Έτσι το 2010 όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο του Στίβεν Χόκινγκ «The Grand Design», όπου ισχυριζόταν ότι «Θεός δεν υπάρχει», πως «ο κόσμος μας δεν χρειάζεται κανένα Θεό για να ζήσει», ο Καφάτος αντιδρά έντονα γράφοντας: «μας οδηγείς σε ένα ταξίδι στην άκρη του τίποτα» και προσθέτει: «Η επιστήμη αδυνατεί φυσικά να «αποδείξει» αν υπάρχει Θεός ή όχι γιατί το θέμα είναι σαφώς μεταφυσικό. «Η επιστήμη έχει όρια, τα όρια του ανθρώπινου νου». Στο χώρον αυτό «όλοι κάτι ψάχνουμε βρίσκοντας πάντα κάποιες απαντήσεις. Όμως ποτέ μια ολική απάντηση γιατί απλούστατα δεν υπάρχει!».
Πεποίθηση βαθιά του Καφάτου είναι ότι: «Ο νους, η ψυχή -αν θέλετε έτσι να το πείτε- δεν χάνεται! Είναι πέρα από το χώρο και το χρόνο. Θα μπορούσα να πω είναι άφθαρτη»! Σε σχέση με τον Ηράκλειτο και τη ρήση: «ψυχής πείρατα ούποταν ευρήσεις πάσαν επιπορευόμενος οδόν», ο Καφάτος προχωρεί ένα παραπέρα βήμα.
Για την αγάπη του προς την Ελλάδα, το άγρυπνο μάτι και την αγωνία απέναντι στην παρούσα ιστορική κρίση ο Μηνάς Καφάτος είναι συνειδητοποιημένος ευπατρίδης χωρίς καύχηση και ρομαντισμό από το παρελθόν. Το ενδιαφέρον του είναι πραγματικό. «Τα πάντα παρακολουθεί από την άλλη όχθη του Ατλαντικού και σε ερώτηση, «πού βαδίζει σήμερα η χώρα» απαντά με πικρό χαμόγελο αλλά και χιούμορ: «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει» απλώς κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για να τη σκοτώσουμε «Ότι δεν κατάφεραν οι «κατά καιρούς» εχθροί μας, δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να το «πετύχουμε» εμείς»! Μεγάλο «κουσούρι» χαρακτηρίζει την τάση «αυτοκαταστροφής» που εκδηλώνεται πολλές φορές στη χώρα μας και σημειώνει: Πελοποννησιακό πόλεμο, Κωνσταντινούπολη, (κερκόπορτα), την τραγωδία με θύμα τον Καποδίστρια, τον Βενιζέλο (που διώξαμε), τη μικρασιατική καταστροφή ως επακόλουθο και πολλά μικρά και μεγάλα παραδείγματα.
Για το σήμερα της χώρας μας η πικρία του Μηνά Καφάτου εστιάζεται στην παιδεία: «Με πικραίνει που βλέπω τόσους νέους λαμπρά μυαλά να εξαναγκάζονται σε μετανάστευση λόγω ανεργίας. Ποια άλλη χώρα διώχνει τα παιδιά της, έτοιμους επιστήμονες υψηλού επιπέδου τους οποίους σπούδασε με χρήματα (και στερήσεις) των φορολογουμένων»!
Το παράπονο, τέλος, του Μηνά Καφάτου επικεντρώνεται στην άρνηση της πολιτικής εξουσίας να δώσει δικαίωμα ψήφου στους Έλληνες του εξωτερικού. Λέει, με νόημα: Δέκα εκατομμύρια είστε οι εντός Ελλάδος, άλλοι τόσοι είμαστε εκτός. Μερικές φορές έχω την εντύπωση ότι δεν μας θέλετε! Οι Ιταλοί μπορούν να ψηφίζουν στην πατρίδα τους. Οι Κορεάτες το ίδιο. Εμείς όχι! Για ποιο λόγο μας αποκλείουν οι πολιτικοί; Γιατί μας στερούν το δικαίωμα να αποφασίζουμε για τη μοίρα του τόπου μας;…».
Ο Μηνάς Καφάτος, από τις γνησιότερες παρουσίες του σύγχρονου απόδημου ελληνισμού, εκφράζει σίγουρα πολλούς. Όχι μόνο από τους «εκτός» αλλά και τους «εντός» της Ελλάδος!
Ευχής έργο θα ήταν το Μήνυμα Καφάτου να εισακουστεί από τις ηγεσίες φτάνοντας στους πολίτες και των δύο «κόσμων», και… «στων Ελλήνων τις κοινότητες» ανά την Οικουμένη, που ένας ακόμα ευπατρίδης -ποιητής αυτή τη φορά- εμπνεύστηκε αλλά και τραγούδησε…