Στο τελικό στάδιο βρίσκονται οι διαδικασίες για την ένταξη στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα του νέου ΕΣΠΑ δυο σημαντικών έργων πολιτισμού για το Νομό Ρεθύμνου. Ο λόγος για την ανάδειξη του υστερομινωικού νεκροταφείου των Αρμένων και την ανάδειξη του μινωικού κέντρου στο Μοναστηράκι Αμαρίου.
Οι φάκελοι των δύο έργων είναι έτοιμοι και ώριμοι για να ενταθούν στο πρόγραμμα, ενώ φαίνεται πως η χρηματοδότησή τους με ευρωπαϊκά κονδύλια θεωρείται σίγουρη.
Ήδη, αυτές τις μέρες η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου διευθετεί τις τελευταίες λεπτομέρειες για τα τεχνικά δελτία των δυο έργων που θα κατατεθούν στην αρμόδια Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Κρήτης προκειμένου να λάβουν τη σχετική έγκριση ένταξής τους στο ΣΕΣ.
Σύμφωνα με τη προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου Αναστασία Τζιγκουνάκη έχει προγραμματιστεί να συζητηθεί στη επόμενη συνεδρίαση του ΚΑΣ στις 9 Μαΐου η μελέτη του μινωικού κέντρου στο Μοναστηράκι, καθώς η έγκριση του Ανώτατου Συμβουλίου του υπουργείου Πολιτισμού αποτελεί βασική προϋπόθεση για την κατάθεση του φακέλου στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Η σχετική έγκριση από το ΚΑΣ έχει ήδη δοθεί για το έργο ανάδειξης του Υστερομινωικού Νεκροταφείου Άρμενων, ο φάκελος του οποίου ήταν έτοιμος ήδη από την προηγούμενη χρηματοδοτική περίοδο.
«Ετοιμάζουμε τις τελευταίες λεπτομέρειες για την κατάθεση των φακέλων του έργου ανάδειξης του Υστερομινωικού Νεκροταφείου των Αρμένων, συνολικού προϋπολογισμού 1.2 εκατ ευρώ και ειδικότερα είμαστε στη φάση της επεξεργασίας των τευχών δημοπράτησης του έργου. Παράλληλα στην τελική φάση βρίσκεται και ο φάκελος της μελέτης ανάδειξης του μινωικού κέντρου στο Μοναστηράκι Αμαρίου, το οποίο αναμένεται να συζητηθεί στο ΚΑΣ στις 9 Μαΐου καλώς εχόντων των πραγμάτων, για να ετοιμάσουμε στην συνέχεια και το σχετικό τεχνικό δελτίο του έργου, ο προϋπολογισμός του οποίου ανέρχεται σε 500.000 ευρώ. Και τα δυο αυτά έργα είναι πολύ σημαντικά για το Νομό Ρεθύμνου γιατί θα βάλουν σε νέα τροχιά ανάπτυξης την ενδοχώρα του Νομού, αναδεικνύοντας και καθιστώντας επισκέψιμα μνημεία πολύ σημαντικά για την ιστορία του τόπου. Σίγουρα η αναβάθμιση των Αρμένων είναι πολύ σημαντική και αν το νεκροταφείο αυτό συνδεθεί και με τα άλλα μνημεία που βρίσκονται στο νότιο τμήμα τότε θ’ αυξηθεί η επισκεψιμότητα και θα δώσει την ευκαιρία να «ζωντανέψει» η ενδοχώρα μέσα από ένα δίκτυο πολιτιστικών διαδρομών από το Ρέθυμνο μέχρι και τη Φαιστό» ανέφερε μιλώντας στα «Ρ.Ν.» η κ Αναστασία Τζιγκουνάκη.
Οι μελέτες των δύο έργων
• Ανάδειξη Υστερομινωικού Νεκροταφείου Αρμένων με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 1.200.000,00 ευρώ. Είναι χώρος μεγάλης επισκεψιμότητας, για τον οποίο έχει θεσπιστεί ενιαίο εισιτήριο με το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου και τον αρχαιολογικό χώρο του Μοναστηρακίου. Υπάρχει εγκεκριμένη μελέτη ανάδειξης η οποία περιλαμβάνει την κατασκευή στεγάστρων για τους δύο μεγάλους τάφους, συντήρηση των βράχων των τάφων, νέα περίφραξη του χώρου, βελτιωτικές παρεμβάσεις για τους χώρους στάθμευσης των οχημάτων και των λεωφορείων που μεταφέρουν τους επισκέπτες, ράμπα για ΑμεΑ, κατασκευή, τροποποίηση αλλά και βελτίωση διαδρομών εντός του νεκροταφείου. Σε ότι αφορά την ενημέρωση των επισκεπτών για τον χώρο και τα μνημεία στα οποία ξεναγούνται και είναι ελλιπής, η μελέτη προβλέπει την τοποθέτηση σήμανσης κατά μήκος των διαδρομών με ενημερωτικές πινακίδες. Επιπλέον, προβλέπεται η αναβάθμιση του υφιστάμενου κτηρίου αλλά και η κατασκευή ενός νέου, μικρότερου, που θα εξυπηρετεί κυρίως ανάγκες ανασκαφής και αποθήκευσης υλικού. Σε ότι αφορά το υφιστάμενο κτήριο, η μελέτη περιλαμβάνει παρεμβάσεις στη μεγάλη αίθουσα όπου προβλέπεται η τοποθέτηση μακέτας αλλά και οπτικού ενημερωτικού υλικού για τους επισκέπτες. Στόχος είναι η προστασία και η αναβάθμιση των χώρων, ώστε να πληροί σύγχρονες προδιαγραφές, να συντηρηθεί και να αναβαθμιστεί λειτουργικά.
Η μεγαλύτερη νεκρόπολη της Υστερομινωικής ΙΙΙ Α/Β περιόδου (περ. 1390-1190 π.Χ.), στην περιοχή των Αρμένων ήρθε στο φως σταδιακά από το 1969. Ο υπεύθυνος της ανασκαφής καθηγητής Γιάννης Τζεδάκης από το 1969 ξεκίνησε τις ανασκαφές οι οποίες έφεραν στο φως εκτεταμένο νεκροταφείο υστερομινωικών χρόνων, το οποίο ανασκάπτεται συστηματικά έως σήμερα Έχουν βρεθεί 220 τάφοι μέσα σ’ ένα όμορφο δάσος βελανιδιάς. Οι περισσότεροι τάφοι είναι θολωτοί που έχουν λαξευτεί στον μαλακό βράχο με προσανατολισμό ανατολή-δύση και έχουν λαξευτό επίσης στο μαλακό βράχο στενό διάδρομο που οδηγεί στον θάλαμο. Μόνο ένας τάφος είναι κτιστός θολωτός. Οι τάφοι ήταν οικογενειακοί: περιείχαν πολλούς νεκρούς που αποθέτονταν είτε στο δάπεδο είτε σε σαρκοφάγους. Σε ορισμένους τάφους η προσέγγιση στο θάλαμο γίνεται με κατηφορικό δρόμο και σε άλλους με σκαλιά.
Πρόκειται ουσιαστικά για την παλιά μελέτη του κ. Τζεδάκη που αφορά την ανάδειξη και προστασία του χώρου, και η υλοποίηση του παραπάνω σχεδιασμού αναμένεται να συμβάλει σημαντικά τόσο στην αύξηση της επισκεψιμότητα του χώρου όσο και στην προβολή του με δεδομένο το ενδιαφέρον που υπάρχει για τη μεγαλύτερη νεκρόπολη της περιοχής.
• Ανάδειξη Μινωικού Κέντρου Μοναστηρακίου με προϋπολογισμό 500.000 ευρώ. Οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος, για τον οποίο έχει θεσπιστεί ενιαίο εισιτήριο με το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου και τον Αρχαιολογικό Χώρο των Αρμένων. Στις εργασίες ανάδειξης του χώρου περιλαμβάνεται η βελτίωση φυλακίου, η βελτίωση-επέκταση στεγάστρου και περίφραξης, χάραξη και σήμανση διαδρομής επίσκεψης και στάσεις, δημιουργία σταθμού ενημέρωσης και πληροφοριακού υλικού, πυρασφάλεια.
Πρόκειται για ένα μινωικό ανακτορικό κέντρο έκτασης περίπου τριακοσίων στρεμμάτων, πολυτελές, με εξαιρετική αρχιτεκτονική σε υψόμετρο 325 μέτρων το οποίο δίδει πολύτιμα στοιχεία για το μινωικό πολιτισμό.
Το Κέντρο άκμασε την Παλαιοανακτορική Μινωική Περίοδο (1900 π.Χ. – 1700 π.Χ.), οπότε καταστράφηκε από σεισμό και πυρκαγιά.