Αριθμός φύλλου 12.000 βλέπουμε σήμερα στην προμετωπίδα των «Ρεθεμνιώτικων Νέων». Μια ένδειξη σταθμός στην κυκλοφορία μιας εφημερίδας που δεν εγκατέλειψε ποτέ το μετερίζι της στην υπηρεσία του Ρεθύμνου και της Δημοκρατίας.
Ο αριθμός αυτός αποκτά ξεχωριστή σημασία στην εποχή που ο ημερήσιος τύπος ιδιαίτερα στις μεγαλουπόλεις καταφεύγει στις προσφορές για να εξασφαλίσει αναγνωστικό κοινό.
Τα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» διέγραφαν και διαγράφουν την πορεία τους στον εκδοτικό χώρο ακολουθώντας πάντα την ίδια τροχιά: να υπηρετούν τη Δημοκρατία, τον πλουραλισμό και τον τόπο, να προσφέρουν έγκυρη ενημέρωση.
Όταν ο ρομαντισμός οδηγεί σε ρίσκο
Ο ιδρυτής των «Ρ.Ν.» Γιάννης Χαλκιαδάκης άρχισε να υλοποιεί τις εκδοτικές του ανησυχίες όταν κυνηγούσε το όνειρο για ένα δικαιότερο κόσμο.
Η «Ελεύθερη Κρήτη» ήταν η πρώτη απόπειρα κάτω από τη μύτη του κατακτητή. Σε βράχους για αυτοσχέδιο γραφείο, στην ασφάλεια που παρέχει σε κάθε αντάρτη το βουνό, έγραφε κι ετοίμαζε την εφημερίδα αυτή με πρωτόλεια μέσα και μόχθο που μόνο το μεράκι μπορεί να αντέξει.
Με το μελάνι της συνείδησης κατακεραύνωνε με την αρθρογραφία του κάθε δυνάστη. Οι συνθήκες και το ανηλεές κυνηγητό έβαλαν κάποια στιγμή τέλος στην τολμηρή προσπάθεια.
Τα χρόνια που ακολούθησαν δεν ήταν ρόδινα για τον συνεπή αγωνιστή και ιδεολόγο Γιάννη Χαλκιαδάκη. Η σταθερή του προσήλωση στην απαγορευμένη ιδεολογία του, στέρησε το δικαίωμά του να διδάξει αν και αριστούχος απόφοιτος της Ακαδημίας.
Οι σπουδές κάτω από άθλιες συνθήκες, (η γωνιά του για ύπνο πάνω ήταν από ένα φούρνο για να μην κρυώνει τις νύχτες), ο αγώνας για το δικαίωμα της γνώσης άφηνε ασυγκίνητο το καθεστώς που μόνο με το χαρτί της μετανοίας επέτρεπε στη νεολαία να διεκδικήσει ένα καλύτερο μέλλον.
Αναγκάστηκε να αναζητήσει άλλους δρόμους επιβίωσης. Και το βιβλιοπωλείο έδωσε την πρόχειρη λύση. Ο δημοκρατικός κόσμος της πόλης όμως αναζητούσε ένα άλλο βάθρο δημόσιας έκφρασης. Η χώρα μας περνούσε μεγάλη δοκιμασία με ομιχλώδες πολιτικό τοπίο. Έτσι η επιτακτική αυτή ανάγκη να εκφράσει ο λαός την αντίθεσή του για το παρακράτος και τις μεθοδεύσεις του παλατιού έπεισε τον Γιάννη Χαλκιαδάκη με την προτροπή σημαντικών ανθρώπων του πνεύματος της πόλης να ιδρύσει τα «Ρεθεμνιώτικα Νέα».
Μια ημερομηνία σταθμός
Το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε το Σάββατο 24 Ιουλίου 1965. Τι σύμπτωση αλήθεια; Η ημερομηνία αυτή θα γινόταν πολύ αργότερα και μετά από τραγικά εθνικά γεγονότα, η Γιορτή της Δημοκρατίας.
Από το πρώτο φύλλο ήταν σαφείς οι θέσεις του εκδότη. Και το τέλμα που δημιουργούσε ο έντυπος μονόλογος δεχόταν το πρώτο λιθάρι που προκάλεσε και ανάλογο θόρυβο.
«Να αποχωρήσουν από την Παλατιανή Κυβέρνηση του αίματος και της κατάρας οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι του Ρεθύμνου» ήταν το πρώτο θέμα που καλούσε και στη μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας που είχε προγραμματιστεί και αμέσως παρακάτω ένα ακόμα άρθρο «φωτιά» για το συντηρητισμό της εποχής «Ο βασιλεύς βασιλεύει αλλά δεν κυβερνά…».
Η ανταπόκριση του κόσμου έδωσε κουράγιο στον εκδότη για τη συνέχεια.
Από τα πρώτα φύλλα άρχισαν να καταφθάνουν συνεργασίες σημαντικών ανθρώπων όπως ο Γιώργης Αγγελιδάκης που έδινε το δικό του παλμό στην αρθογραφία της ασυμβίβαστης εφημερίδας.
Ο εκδότης με τον καιρό κατάφερε να απασχολεί κάποιους τυπογράφους γιατί οι απαιτήσεις της έκδοσης έγιναν μεγαλύτερες. Αυτοί, όπως ο Γιάννης Δατσέρης, στάθηκαν μάρτυρες των διώξεων από την πρώτη μέρα της δικτατορίας.
Η Απριλιανή χούντα του 1967, ήταν φυσικό ότι δεν θα επέτρεπε την κυκλοφορία μιας τόσο επικίνδυνης για το καθεστώς «φυλλάδας». Έβαλε λουκέτο στην βασανισμένη από τον χρόνο πόρτα του τυπογραφείου. Μια ακόμα ελεύθερη φωνή είχε φιμωθεί. Κι ένας άνθρωπος που επέμενε να υποστηρίζει το δημοκρατικό του φρόνημα πέρασε από το κολαστήριο των συνεπειών της στάσης του.
Επανέκδοση γεμάτη προοπτικές
Η ανατολή της Δημοκρατίας έγινε πιο αισθητή στην πόλη του Ρεθύμνου με την επανακυκλοφορία των «Ρεθεμνιώτικων Νέων». Για μια ακόμα φορά η εφημερίδα θα ταράξει τα λιμνάζοντα νερά.
Αμέσως όλα άλλαξαν και στην τοπική δημόσια διοίκηση. Τώρα υπήρχε έλεγχος και μάλιστα αμείλικτος σε πολλές περιπτώσεις. Ο αντίλογος από τις στήλες της εφημερίδας προκαλούσε έντονο τριγμό στα θεμέλια του συμβιβασμού και της συνθήκης.
Οφείλουμε να καταθέσουμε επειδή ζήσαμε την εποχή ότι ποτέ άλλοτε η δημοσιογραφία δεν είχε τόσο υψηλού επιπέδου αντιπαράθεση. Κι αυτό το προκάλεσε ο Γιάννης Χαλκιαδάκης κεντρίζοντας με την «ενοχλητική» πένα του το κατεστημένο.
Πλουραλισμός
Η εφημερίδα ποτέ δεν «έθαψε» τις αντίθετες απόψεις. Οι στήλες της ήταν ανοικτές ακόμα και για τη φιλοξενία απόψεων με τις οποίες ήταν κάθετα αρνητική η θέση της. Μπορεί να έμπαινε το «καρφάκι» του σχολίου κάτω από το κείμενο, αλλά ποτέ δεν έγινε περικοπή είτε άλλη παρέμβαση σε βάρος του περιεχομένου.
Η εργατική τάξη είχε πάντα ένα βήμα να προβάλει ελεύθερα τις θέσεις της.
Ο δημόσιος διάλογος έπαιρνε έτσι νόημα και υπόσταση. Και η αναγνώριση ερχόταν κυρίως από πρόσωπα κύρους της πνευματικής και κοινωνικής ζωής. «Οι σελίδες των «Ρεθεμνιώτικων Νέων» αναδίδουν ποιότητα και κρητική αρετή» θα σημειώσει εύλογα σε κάποιο επετειακό αφιέρωμα ο τότε πρύτανης του Πανεπιστημίου Γιώργος Γραμματικάκης.
Πάθος για την ανάπτυξη
Η ανάπτυξη του Ρεθύμνου δεν έπαυσε να απασχολεί τον Γιάννη Χαλκιαδάκη. Ο τουρισμός έδινε κάποιες υποσχέσεις αλλά το ρίσκο ήταν μεγάλο. Η πόλη δεν είχε ούτε τη στοιχειώδη υποδομή για να διεκδικήσει καλύτερη μοίρα μέσα από αυτή τη μορφή ανάπτυξης. Κι όμως.
Μια ιστορική μέρα εκεί στα γραφεία των «Ρ.Ν.» υπογράφτηκε η πρώτη κοινοπραξία παραγόντων του τόπου που έβαλε τα θεμέλια της τουριστικής ανάπτυξης του νομού. Χάρη σ’ εκείνη την πρωτοβουλία, στο όραμα και στην επιμονή μιας ομάδας ανθρώπων και στην παρέμβαση και στήριξη από τα «Ρ.Ν.», οικοδομήθηκε ο μεγάλος οικονομικός πυλώνας για το Ρέθυμνο, ο τουρισμός.
Κι όταν άρχισε το Ρέθυμνο να γεύεται τους πρώτους καρπούς, η εφημερίδα ξαφνιάζει με μια ακόμα πρωτοτυπία. Κυκλοφορεί ξενόγλωσση έκδοση, πρωτοβουλία του Μανόλη Χαλκιαδάκη, που ήταν σταθμός για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Ήταν ένα ακόμα δείγμα της ματιάς σε βάθος χρόνου.
Συμβολή στην ίδρυση του Πανεπιστημίου
Ο ιδρυτής των «Ρ.Ν.» σε πείσμα της μίζερης σκέψης επέμενε να δείχνει στο αναγνωστικό του κοινό τα μονοπάτια ανάπτυξης που με λίγη τόλμη θα γίνονταν λεωφόροι. Προσπαθούσε με ισχυρή επιχειρηματολογία να πείσει τους Ρεθεμνιώτες για τις δυνατότητες που είχε ο τόπος να αναπτυχθεί.
Ο ίδιος είχε ήδη μια εμπειρία από τη θητεία του στο δημοτικό συμβούλιο για τα βασικά θέματα ανάπτυξης που έπρεπε να διεκδικήσει το Ρέθυμνο. Ήταν κι αυτός στην αντιπροσωπεία της πόλης που έκανε τα πρώτα διαβήματα για την απόκτηση του Πανεπιστημίου.
Το Πανεπιστήμιο ήταν πάντα στο επίκεντρο της αρθρογραφίας του. Το θέμα πονούσε κι αυτόν. Έβαλε λοιπόν στη λίστα των διεκδικήσεων πρώτα το ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Και μέσα από τις στήλες της εφημερίδας το κρατούσε στην επικαιρότητα. Οι δυσκολίες ήταν αναρίθμητες αλλά το πείσμα και η θέληση έκαναν το θαύμα τους. Το Ρέθυμνο απέκτησε Πανεπιστήμιο. Ο αγώνας όμως δεν σταμάτησε από την εφημερίδα που νοιαζόταν τώρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων λειτουργίας. Στέγαση, σίτιση των φοιτητών ήταν η νέα διεκδίκηση.
Ξαφνικά διαπιστώθηκε το μέγα λάθος να ιδρυθεί Πανεπιστήμιο χωρίς υποδομές. Και άρχισε νέος αγώνας για την εξασφάλισή τους. Παράλληλα άρχισε να αξιοποιείται μέσα από τις στήλες της εφημερίδας η παρουσία των πανεπιστημιακών στην πόλη μας. Τα γραφεία των «Ρ.Ν.» είχαν γίνει ένας ελκυστικός προορισμός για τους καθηγητές που ήθελαν να ζήσουν από πιο κοντά την τοπική κοινωνία.
Το Νοσοκομείο ήταν επίσης βασικός στόχος. Εδώ είχε και το σιγοντάρισμα του Γιώργη Αγγελιδάκη πριν ακόμα ο γιατρός καθίσει σε καρέκλα ευθύνης του ιδρύματος. Η βοήθεια των ομογενών έγινε πραγματικότητα μετά από τη συνεχή αυτή προβολή των θεμάτων του νοσοκομείου με μαχητική αρθρογραφία που δεν υποχώρησε ούτε λεπτό.
Έμφαση στον πολιτισμό
Ο πολιτισμός και οι εκδηλώσεις του είχαν και έχουν πάντα μια σημαντική προβολή από την εφημερίδα. Μεγάλα γεγονότα δεν έμειναν σε μια απλή αναφορά. Είχαν τη σωστή προβολή και ανάδειξη με συνεντεύξεις των συντελεστών και τον ανάλογο σχολιασμό. Κάθε εκδήλωση συνοδευόταν από κείμενα που ενθάρρυναν κάθε δημιουργό. Ο Κώστας Πετρίδης έδωσε στην προσπάθεια αυτή τον καλύτερο εαυτό του προς όφελος της ποιότητας. Γιατί η ανταπόκριση αυτή και η στήριξη μεγάλωνε το αίσθημα ευθύνης των δημιουργών.
Από την πλευρά του στηρίζει την προσπάθεια των εργατών του έντεχνου λόγου ο Νίκος Νιουράκης με τις βιβλιοπαρουσιάσεις του που άφησαν εποχή.
Εκτός από τον πολιτισμό όμως και ο αθλητισμός είχε πάντα μια καλή θέση στις σελίδες των «Ρ.Ν.».
Δημοσιογράφοι-συνεργάτες
Η μάχιμη δημοσιογραφία δεν σταματά στον Γιάννη Χαλκιαδάκη. Το έμπειρο μάτι του διακρίνει και αναδεικνύει νέους ανθρώπους που θα δώσουν άλλη πνοή στην τοπική δημοσιογραφία.
Ο Μανόλης Παντινάκης ξάφνιαζε με τα ρεπορτάζ του, ενώ ο αξέχαστος Ανδρέας Κουμάντος με τις γνώσεις και το ήθος του αποτελούσε την «ήρεμη δύναμη» που πρόσθετε κύρος στο δυναμικό της εφημερίδας.
Μνημειώδης η μελέτη του για την οικονομική πορεία του Ρεθύμνου. Θα μπορούσε να δώσει άνετα μια συνέχεια στον σημερινό ερευνητή.
Ο Δημήτρης Τζανακάκης ήταν επίσης από τους δημοσιογράφους που σύνδεσαν το όνομά τους με τη μαχητική αρθρογραφία των «Ρεθεμνιώτικων Νέων».
Από τους αλησμόνητους συνεργάτες και ο αξέχαστος Σταύρος Κατζουράκης με τα γεμάτα ανθρωπιά κείμενά του. Και τι να πούμε για τα δοκίμια του Βασίλη Παπαδάκη.
Τα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» γίνονται με τον καιρό «φυτώριο» δημοσιογραφικών ταλέντων, που στη συνέχεια σημείωσαν λαμπρή τροχιά στον χώρο.
Μεγάλα ονόματα της δημοσιογραφίας δέχτηκαν ευχαρίστως τη συνεργασία με την εφημερίδα. Νίκος Αγγελής, Μανόλης Μαθιουδάκης, Γιώργος Μασσαβέτας είναι μερικοί μόνον από τους συνεργάτες αυτούς που εξασφάλισαν σύντομα στα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» μια σημαντική θέση πανελλαδικά.
Και ακούραστος πάντα στην εξυπηρέτηση των συντακτών ο δάσκαλος Μιχάλης Σκούληκας με το υποδειγματικό αρχείο του σε μια γωνιά της εφημερίδας. Αυτό το αρχείο σε περιποιημένους φακέλους έδινε λύση στο πρόβλημα του χρόνου των δημοσιογράφων που δεν είχαν τότε την ευκολία του Google για να ελέγξουν την ακρίβεια εννοίας ή στοιχείου που τους απασχολούσε.
Κανένας συμβιβασμός
Η αυστηρότητα στην θεματική και ανάπτυξη δεν περιοριζόταν μόνο στα κείμενα αλλά επεκτεινόταν και στη συμπεριφορά όσων ήθελαν να είναι κοντά στα «Ρ.Ν.».
Κάθε πολιτικός θα έπρεπε να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός όταν ζητούσε μια θέση για να επικοινωνήσει με τους ψηφοφόρους του από την εφημερίδα.
Ο Γιάννης Χαλκιαδάκης δεν δίστασε κάποτε να δείξει την πόρτα της εξόδου σε ισχυρό βουλευτή του τόπου, όταν κάποια στιγμή τόλμησε να προτείνει διαπραγμάτευση για εξασφάλιση μεγαλύτερου χώρου στην εφημερίδα.
Κι αυτό συνέβη την εποχή που γραφείο και τυπογραφείο ήταν σε μια «τρύπα» απέναντι από τα παλιά γραφεία στην οδό Χατζηγρηγοράκη.
Ιστορική η «ΜΙΝΙ» στήλη
Από τις στήλες των «Ρ.Ν.» που έκαναν τους αναγνώστες να αναζητούν κάθε πρωί την εφημερίδα ήταν τα σχόλια του Γιάννη Χαλκιαδάκη στη δεύτερη σελίδα. Η «ΜΙΝΙ» στήλη του με τα πνευματώδη σχόλια που κάλυπταν με ένα ιδιόμορφο στυλ αθηναϊκού εντύπου τόσο την πολιτική όσο και την κοινωνική ζωή, ήταν πάντα στο επίκεντρο των συζητήσεων.
Κιβωτός ιστορικής μνήμης
Από τα μεγάλα επιτεύγματα των «Ρεθεμνιώτικων Νέων» ήταν η διατήρηση της ιστορικής μνήμης.
Από τις σελίδες τους ξεκίνησαν τα μεγάλα αφιερώματα γύρω από σταθμούς της τοπικής ιστορίας.
Ο Μιχαήλ Μυρ. Παπαδάκις, έδινε το άρωμα άλλων εποχών και σημαντικά στοιχεία της κοινωνικής ζωής μέσα από τα κείμενά του.
Ο Μάρκος Πολιουδάκης από τις στήλες αυτές κατοχυρώθηκε ως ο κατ’ εξοχήν συγγραφέας της Μάχης της Κρήτης.
Ο Σπύρος Μαρνιέρος επίσης πήρε πρωτοβουλίες με τη σύμφωνη γνώμη πάντα του Γιάννη Χαλκιαδάκη και τη διαρκή του ενθάρρυνση να κάνει σειρά αφιερωμάτων για τα Ολοκαυτώματα του νομού.
Σημαντική πηγή πληροφοριών η δημοσιογραφική κάλυψη που έκανε η εφημερίδα στην επέτειο των εκατό χρόνων από το ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου. Εκδηλώσεις που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διοργάνωση και ο ιδρυτής των «Ρεθεμνιώτικων Νέων».
Και η προσπάθεια συνεχίζεται με νεώτερους συνεργάτες.
Κοινωνικές παρεμβάσεις
Ουσιαστική ήταν η παρέμβαση των «Ρεθεμνιώτικων Νέων» στην αισθητική αναβάθμιση της πόλης με τους διαγωνισμούς για το ωραιότερο ανθισμένο μπαλκόνι. Στη διοργάνωση ήταν πολύτιμη η συμβολή της αξέχαστης Έλλης Βότζη, που εκπροσωπούσε τον Σύλλογο Φίλων του Πρασίνου.
Εκεί όμως που η εφημερίδα κέρδισε την εκτίμηση της τοπικής κοινωνίας ακόμα περισσότερο ήταν στην καθιέρωση των βραβείων ήθους και κοινωνικής προσφοράς.
Η επιλογή γινόταν με αυστηρά κριτήρια και απόλυτα δημοκρατικές διαδικασίες, αφού η κοινή γνώμη πρότεινε τους υποψηφίους και στη συνέχεια επιτροπή από έγκριτους συμπολίτες προχωρούσε στην αξιολόγηση.
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν σε επιφανείς θέσεις γραφείων τα βραβεία αυτά που κάθε διοργάνωσή τους ήταν κι ένα γεγονός για την πόλη.
Σημαντικοί επισκέπτες
Μεγάλες προσωπικότητες πέρασαν το κατώφλι της εφημερίδας και πριν ακόμα φθάσει στη σημερινή της μορφή με τις υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις.
Από τις πιο σημαντικές μορφές ο Πατριάρχης της Ειρήνης Βαρθολομαίος που είχε λαμπρύνει με την παρουσία του για αρκετή ώρα τα παλιά γραφεία της οδού Χατζηγρηγοράκη. Παντελής Πρεβελάκης, Ανδρέας Νενεδάκης, Μανούσος Μανούσακας και τόσοι άλλοι ένιωσαν το φιλόξενο περιβάλλον της εφημερίδας.
Και συνεχίζουμε
Σήμερα που τα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» συμπληρώνουν 12.000 φύλλων κυκλοφορίας η εποχή είναι εντελώς διαφορετική.
Το στενό γραφείο της Χατζηγρηγοράκη μετά από συνεχείς προόδους έφθασε στην άνεση των εγκαταστάσεων στην οδό Μοάτσου.
Στις αναπτυξιακές δράσεις η επιχείρηση διακρίνεται πάντα και με τη «Γραφοτεχνική», που αποτελεί σταθμό στο χώρο των εκδόσεων κάθε μορφής με τις τελειότατες εγκαταστάσεις. Περιοδικά καλαίσθητα κατέθεσαν κατά καιρούς τη δική τους πρόταση στην έντυπη αυτή μορφή.
Ο ιδρυτής δεν υπάρχει πια αλλά ο διάδοχός του καλύπτει το μεγάλο κενό με νέες καινοτόμες δράσεις και στον χώρο της ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας ακολουθώντας το πνεύμα της εποχής.
Είναι πολλοί από την παλιά φρουρά που έκλεισαν τον κύκλο τους στο χώρο. Έδωσαν όμως τη θέση τους στη νέα γενιά με πρόσωπα που τιμούν τον χώρο και δίνουν συνέχεια σε μια εφημερίδα ταγμένη πάντα στους υψηλούς στόχους του ιδρυτή. Να υπηρετούν τα συμφέροντα του Ρεθύμνου και της Δημοκρατίας.