Ο εκπαιδευτικός και συγγραφέας κ. Χάρης Στρατιδάκης μάς έχει διασώσει μέχρι σήμερα πολλές άγνωστες πτυχές του Ρεθύμνου. Και ο επιτυχημένος θεσμός των Ημερών της Παλιάς Πόλης τού έδωσε ξανά μια καλή ευκαιρία να μας παρουσιάσει κάτι επίσης εξαιρετικά ενδιαφέρον, όπως είναι «Το Ρέθυμνο του τρόμου».
Σε μια καλαίσθητη έκδοση της «ΓΡΑΦΟΤΕΧΝΙΚΗΣ» έχουμε ήδη στα χέρια μας ένα σπάνιο οδηγό με 65 σταθμούς, που αντιπροσωπεύουν ημέρες τρόμου και φρίκης στο Ρέθυμνο. Από επιδημίες και σφαγές μέχρι θεομηνίες και εγκλήματα.
Η παρουσίαση της έκδοσης έγινε στον χώρο μπροστά από το Τελωνείο, που έχει χρόνια να αξιοποιηθεί. Από εποχής πρώτων εκδηλώσεων Αναγεννησιακού Φεστιβάλ και δραστηριοτήτων της Πολιτιστικής Αναγέννησης.
Πριν από την παρουσίαση του βιβλίου έγινε ξενάγηση σε αρκετούς από τους «σταθμούς» του βιβλίου και παρά την απειλή του καιρού, ήταν αρκετός ο κόσμος που επωφελήθηκε. Μάς έκανε ιδιαίτερα εντύπωση μάλιστα η παρουσία των νέων που βρήκαν τον χρόνο να γνωρίσουν καλύτερα την πόλη τους.
Τη βιβλιοπαρουσίαση άνοιξε ο πρόεδρος του Συλλόγου Κατοίκων παλιάς πόλης κ. Θωμάς Κρεβετζάκης, που αρχικά αναφέρθηκε στον θεσμό των Ημερών Ρεθύμνου και στην απροσδόκητη για τους οργανωτές επιτυχία που σημειώνουν. Ανακοίνωσε τον προσεχή απολογισμό αυτών των δραστηριοτήτων και την προοπτική να γίνει μια επανεξέταση του θεσμού για να πιστοποιηθεί αν έχει κλείσει τον κύκλο του ή πως θα μπορούσε να έχει συνέχεια.
«Καρπός των ξεναγήσεων που κάνουμε όλα αυτά τα χρόνια αποτελεί η παρουσίαση του βιβλίου του κ. Στρατιδάκη. Οι ξεναγήσεις από την πρώτη στιγμή που διοργανώθηκαν από τον Σύλλογο έδειξαν μια μεγάλη συμμετοχή και ενδιαφέρον εκ μέρους των συμπολιτών μας, γι’ αυτό και η συγκεκριμένη ξενάγηση που έγινε σήμερα ενώ είχε παρουσιαστεί πέρυσι για πρώτη φορά, ήταν τόσο μεγάλος ο αριθμός των ανθρώπων που ήθελαν να την παρακολουθήσουν, που όχι μόνο επαναλήφθηκε φέτος, προσαρμοσμένη και αναθεωρημένη, αλλά κυκλοφόρησε και σε μορφή βιβλίου, με σκοπό από τον εκδότη να αποτελέσει την πρώτη έκδοση με τα χαρακτηριστικά αυτής της σειράς, δηλαδή ουσιαστικά παίρνοντας έναν οδηγό της πόλης του Ρεθύμνου, να κάνει μια διαδρομή.
Αυτό είναι κάτι που βρίσκουμε πολύ έξυπνο και ενδιαφέρον, τόσο για τον κάτοικο της πόλης του Ρεθύμνου, αλλά και για οποιονδήποτε θέλει να επισκεφτεί την πόλη του Ρεθύμνου, όπου του δίνεται η δυνατότητα να κάνει μια διαδρομή μέσω μιας συγκεκριμένης οπτικής.
Ξεκινώντας να οργανώσουμε από πέρυσι τη συγκεκριμένη ξενάγηση, είχαμε πει αστικοί μύθοι και ιστορική πραγματικότητα. Ο κύριος Στρατιδάκης είχε αναλάβει το κομμάτι της ιστορικής πραγματικότητας. Οι αστικοί μύθοι είναι ένας πάρα πολύ μεγάλος αριθμός ο οποίος θέλει μια προσπάθεια χρόνων για να καταγραφεί, δεν είναι κάτι που το βρίσκεις εύκολα. Ουσιαστικά απαιτεί συνεντεύξεις, προσπάθεια και επαλήθευση των συνεντεύξεων αυτών. Δυστυχώς ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των κατοίκων της παλιάς πόλης που τους γνώριζαν, ως παιδιά ή τους συντηρούσαν και τους μετέφεραν από χρόνια σε χρόνια, έχουν δυστυχώς εκλείψει και χαθεί από την πόλη του Ρεθύμνου. Είναι λοιπόν μια δουλειά η οποία πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ξεχωριστής μελέτης» ανέφερε ο κ. Κρεβετζάκης ενώ σχετικά με την επιλογή του χώρου για την βιβλιοπαρουσίαση πρόσθεσε:
«Οι Ημέρες Ρεθύμνου προσπαθούν να δώσουν προτάσεις στο πώς πρέπει να χρησιμοποιούμε και να αναδεικνύουμε τον δημόσιο χώρο, γι’ αυτό και όλα αυτά τα χρόνια αποφεύγουμε να βρίσκουμε εσωτερικές αίθουσες ή στημένους χώρους, που συνήθως χρησιμοποιούνται σε τέτοιες περιπτώσεις από πολλούς, και με αυτό το σκεπτικό για πολλαπλή φορά χρησιμοποιούμε τον χώρο του Ενετικού Λιμανιού, ένα κομμάτι από τα πιο ιδιαίτερα και ιστορικά της πόλης του Ρεθύμνου, στο οποίο δυστυχώς για τους κατοίκους ή τους περιηγητές της πόλης, λόγω του αυξημένου αριθμού καταλήψεων από τραπεζοκαθίσματα είναι πολύ δύσκολο να τον περάσει».
Η πρόεδρος του Λιμενικού Ταμείου κ. Ρένα Κουτσαλεδάκη, στον σύντομο χαιρετισμό της, εξέφρασε τη χαρά της που αξιοποιείται ένας χώρος στην περιοχή ευθύνης της για πολιτιστικές εκδηλώσεις και αναφέρθηκε στις δυνατότητες παρόμοιων δραστηριοτήτων στο μέλλον με την ευκαιρία των εργασιών ανάπλασης που έχουν προγραμματιστεί.
«Ο Χ. Στρατιδάκης μάς χαρίζει κομμάτια της ιστορίας της πόλης»
Η αρχαιολόγος κ. Πετρούλα Βαρθαλίτου παρουσιάζοντας την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση «Το Ρέθυμνο του τρόμου» και τον συγγραφέα Χάρη Στρατιδάκη ανέφερε:
«Έχοντας μεγάλο σεβασμό για τους ανθρώπους που ερευνούν, διασώζουν, αρθρογραφούν και δημοσιεύουν ανελλιπώς -στο περιθώριο μιας παράλληλης οικογενειακής και απαιτητικής επαγγελματικής ζωής- θα αναφερθούμε σήμερα, στον Χάρη Στρατιδάκη, με αφορμή το νέο του βιβλίο που έχει τίτλο: «Το Ρέθυμνο του τρόμου».
Ο Χάρης Στρατιδάκης είναι δάσκαλος που αφυπηρέτησε ως σχολικός σύμβουλος, απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου, της ΑΣΕΤΕΜ/ΣΕΛΕΤΕ και της Σχολής Νηπιαγωγών Χανίων. Είναι διδάκτορας Παιδαγωγικής της Σχολής Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Έχει λάβει μέρος σε συνέδρια εκπαιδευτικά, ιστορικά, περιβαλλοντικά, σπηλαιολογικά και κρητολογικά. Διετέλεσε επίσης οργανωτής και συντονιστής λειτουργίας του Κέντρου Νέων Δήμου Ρεθύμνης (1987), δημιουργός και εμψυχωτής του Κέντρου Περιβαλλοντικής Αγωγής και Ενημέρωσης Φάλκονας και είναι πρωτεργάτης της δημιουργίας του Σχολικού Μουσείου του Δήμου Ρεθύμνης, στο οποίο διετέλεσε υπεύθυνος εκπαιδευτικών προγραμμάτων και από το 2007 διατελεί και επιμελητής. Από το 2015 είναι γενικός γραμματέας του διοικητικού συμβουλίου του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Ρεθύμνης. Πλούσιο και ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι και το συγγραφικό του έργο, ενώ οι θεματικές ξεναγήσεις του στο Ρέθυμνο αποτελούν μια εμπειρία στην οποία όλο και περισσότεροι συμμετέχουμε με μεγάλη χαρά.
Το νέο του βιβλίο είναι το πρώτο μιας σειράς που εγκαινιάζει η «ΓΡΑΦΟΤΕΧΝΙΚΗ», η οποία τιτλοφορείται «Περιηγήσεις στην ιστορία του Ρεθύμνου». Ο συγγραφέας, επιχειρεί μια ακόμα περιήγηση στον χώρο και τον χρόνο, προσεγγίζοντας τις σκοτεινές πλευρές της πόλης, μέσα από στιγμιότυπα, γεγονότα και χώρους που σημάδεψαν την ιστορία της. Αυτή τη φορά περιδιαβαίνουμε στους δρόμους και τις γειτονιές του Ρεθύμνου, όχι για να θαυμάσουμε τα μνημεία και τα κτήρια με τον εντυπωσιακό διάκοσμο, αλλά περπατάμε και ανασύρουμε μνήμες. Μυστήρια, οικογενειακά δράματα, απώλειες, τραύματα, προδοσίες, δολοφονίες, γίνονται η βάση μιας αφήγησης, για μια νέα ανάγνωση της πόλης: ένας φόνος που συγκλόνισε, ένας τρομερός σεισμός, η απαγωγή μιας νέας κοπέλας, μια φοβερή επιδημία, ένα ναυάγιο που έγινε αιτία να χαθούν συμπολίτες μας, γίνονται σταθμοί σε αυτή τη διαδρομή που ξαναζωντανεύει μνήμες ατομικές, συλλογικές, κοινωνικές, κάποιες αρκετά νωπές! Ο Χάρης Στρατιδάκης καταπιάνεται με ένα θέμα που γνωρίζει πια καλά. Άμεσος, επικοινωνιακός όπως πάντα, εστιάζει στην ιστορική μαρτυρία. Οι αφηγήσεις περιστρέφονται γύρω από θέματα που είχαν μείνει στη λήθη, καθώς άγγιζαν τραυματικές μνήμες και βιώματα πρωταγωνιστών ή αφορούσαν πτυχές μιας άσημης και γι’ αυτό παραμελημένης πτυχής της ιστορίας. Τα γεγονότα, διαθλασμένα μέσα από τον φακό της δεύτερης ή τρίτης γενιάς, εμπλουτισμένα από τη μελέτη αρχειακών, δευτερογενών πηγών και δημοσιεύματα από τον τοπικό τύπο, προσφέρουν εύληπτες και ενδιαφέρουσες ιστορικές εκδοχές παλαιότερων, αλλά και πρόσφατων περιόδων της ιστορίας του τόπου.
Μέσα από το πρίσμα της μικροϊστορίας ο Χάρης μάς υπενθυμίζει τον τρόπο που το ιστορικό πλαίσιο μιας εποχής, καθορίζει κάθε φορά τις ζωές των ανθρώπων. Μαθαίνοντας να ακούμε διαφορετικές φωνές, από και για το παρελθόν της πόλης, μπορούμε ίσως να αναζητήσουμε προϋποθέσεις για συναντήσεις, όχι μόνο με το όμοιο, αλλά και με το ανοίκειο. Συναντήσεις από τις οποίες μπορούμε να μάθουμε ή να βιώσουμε κάτι διαφορετικό: τον φόβο, την αγωνία, τον αποτροπιασμό, την απειλή, το δέος, τη φρίκη και τον τρόμο που κατά καιρούς ένοιωσαν οι συμπολίτες μας. Γιατί τελικά η ΜΝΗΜΗ αφηγείται την πόλη. Στιγμιότυπα διαφορετικών εποχών και ομάδων, διασταυρώνονται ή επικαλύπτονται για να δημιουργήσουν παλίμψηστα, που χαρτογραφούν το Ρέθυμνο, μέσα από τα γεγονότα της καθημερινής ζωής.
Το Ρέθυμνο του τρόμου, είναι βέβαιο ότι θα κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον όλων, μέχρι την τελευταία στιγμή.
Εμείς από πλευράς μας δεν έχουμε να πούμε παρά ένα ευχαριστώ στον Χάρη, γιατί μας χάρισε κομμάτια της ιστορίας της πόλης, από αυτά που μπορεί να μην βρούμε σε επιστημονικά συγγράμματα, ένα ευχαριστώ γιατί οι αναμνήσεις των άλλων γίνονται και δικές μας!».
Ο κ. Χάρης Στρατιδάκης αναφέρθηκε αμέσως μετά στο περιεχόμενο του βιβλίου του παρουσιάζοντας ένα προς ένα τα 65 «σημεία τρόμου» της πόλης. Με παράλληλη προβολή σπάνιων φωτογραφιών και άλλων οπτικών ντοκουμέντων που αναδείκνυαν γεγονότα του Ρεθύμνου που οι περισσότεροι δεν γνωρίζαμε. Να σημειωθεί ότι το βιβλίο περιλαμβάνει και χάρτη με τους 65 σταθμούς ώστε ο αναγνώστης να έχει πλήρη αντίληψη του κάθε σημείου στο οποίο αναφέρεται.
Το κοινό παρά το γεγονός ότι ο καιρός δεν ήταν αρκετά φιλικός έμεινε στη θέση του μέχρι το τέλος με διάθεση να αναπτύξει και διάλογο αν το επέτρεπε η ώρα που είχε όμως προχωρήσει αρκετά. Τόσο επιτυχής ήταν η εκδήλωση.
Ο κ. Στρατιδάκης, στο τέλος της εκδήλωσης, δήλωσε: «Ευχαριστώ τη «Γραφοτεχνική», τη διοργάνωση «Ημέρες Ρεθύμνου», που συμπεριέλαβε και τον πρόλογο και την παρουσίαση και την Πετρούλα Βαρθαλίτου, αρχαιολόγο και ξεναγό για τα καλά και ουσιαστικά της λόγια που είπε για το βιβλίο. Εδώ αναφέραμε μια εικοσαριά τεκμηριωμένα ιστορικά περιστατικά, μια σφαγή, τον Οκτώβρη του 1846 των Ρεθεμνιωτών, οι οποίοι δεν μπορούσαν να μπουν και να προφυλαχθούν στη Φορτέτσα, όταν οι στρατιωτικές δυνάμεις έμπαιναν και διαγούμιζαν την πόλη. Μιλήσαμε για τους εκπατρισμούς των Ρεθύμνιων Μουσουλμάνων, 3.500 το 1924, για τους 4.000 ξεριζωμένους από τη Μικρά Ασία, οι οποίοι έμειναν σε αυτές τις υγρές πλάκες για αρκετές μέρες μέχρι να προωθηθούν σε καταλύματα, σχολεία και τζαμιά. Για τους οικονομικούς μετανάστες που έφυγαν από εδώ, για την ανατίναξη και πώς αποφεύχθηκε του αιγυπτιακού φάρου ακριβώς εδώ και για ένα σωρό άλλα περιστατικά, για τα οποία θα μπορούσαμε να μιλούμε πολλές μέρες. Περιστατικά όλα φόβου, τρόμου και αντίστοιχων συναισθημάτων».