ΜΕ ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΟΥ ΜΠΑΜΠΗ ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΑΚΗ
Οι Σοροπτιμίστριες Ρεθύμνου τίμησαν Φύση και Μουσική
• Μια όμορφη εκδήλωση στο ξενοδοχείο «Μίνως» το απόγευμα της Τετάρτης
Μια ακόμα επιτυχημένη εκδήλωση πραγματοποίησε ο Σοροπτιμιστικός Όμιλος Ρεθύμνου για να γιορτάσει τις Παγκόσμιες Ημέρες Περιβάλλοντος και Μουσικής.
Κεντρικός ομιλητής ήταν ο γνωστός μουσικοσυνθέτης κ. Μπάμπης Πραματευτάκης που ανέπτυξε το θέμα «Φύση και Μουσική».
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο φιλόξενο περιβάλλον του ξενοδοχείου «Μίνως» με επίσημες παρουσίες τον αντιδήμαρχο κ. Στέλιο Σπανουδάκη, την πρόεδρο του Λιμενικού Ταμείου κ. Ρένα Κουτσαλεδάκη, τον εκπρόσωπο της Παγκρητίου Ενώσεως κ. Δημήτρη Αετουδάκη, τον πρώην διευθυντή Διεύθυνσης Πολιτισμού και πρώην δήμαρχο Τυμπακίου κ. Αντώνη Χαραλαμπάκη και τον τέως διευθυντή της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Μιχάλη Τζεκάκη, ενώ παρών όπως πάντα σε εκδηλώσεις που αφορούν τη φύση ο τέως διευθυντής του ΟΑΔΥΚ κ. Μιχάλης Ηλιακάκης.
Παρέστη επίσης αντιπροσωπεία του ΕΕΣ από εθελόντριες αδελφές.
Το πρόγραμμα άνοιξε η πρόεδρος του Σοροπτιμιστικού Ομίλου Ρεθύμνου «Ερωφίλη» κ. Άννα Μανωλιτζά που αναφέρθηκε στους συντελεστές της βραδιάς, ενώ έκανε και μια παρουσίαση του φορέα που εκπροσωπεί και τους υψηλούς στόχους του που έχουν επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του.
Στη συνέχεια δόθηκε ο λόγος στην ιδρυτική πρόεδρο κ. Βαρβάρα Σκαρβέλη που έκανε απολογισμό της δράσης του Ομίλου και θύμισε τις σημαντικές επισκέψεις που έκαναν κεντρικά στελέχη του Σοροπτιμισμού. Οι προσωπικότητες αυτές στη συνέχεια με δημοσιεύματα πρόβαλαν τη θερμή φιλοξενία του Ρεθύμνου και την ενεργό δράση των Σοροπτιμιστριών, πρόθυμων πάντα να θεραπεύσουν τις κοινωνικές ανάγκες.
Η κ. Νοέλλα Παυλοπούλου παρουσίασε αμέσως μετά τον εκλεκτό ομιλητή κ. Μπάμπη Πραματευτάκη που με χαρακτηριστικά παραδείγματα ανέπτυξε το θέμα του «Φύση και Μουσική» αναφέροντας μεταξύ άλλων και τα εξής:
«Φύση και Μουσική»
«Η μουσική είναι μια τέχνη. Επομένως είναι κι αυτή μια ανθρώπινη δραστηριότητα. Χρησιμοποιεί διάφορες γνώσεις και τις εφαρμόζει για την πραγματοποίηση ορισμένων σκοπών.
Κοινό χαρακτηριστικό σ’ όλες τις τέχνες, είναι αφ’ ενός η καλαισθησία και το πνεύμα του δημιουργού και αφ’ ετέρου η ενεργός δράση της φαντασίας. Εάν δε δεχτούμε ότι φαντασία είναι η αναπαραγωγή συνειδητών νοητικών παραστάσεων που έχουν κάποιο βαθμό δεξιότητας με αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου. Βλέπομε πόσο οι τέχνες έχουν σχέση με τη φύση που μας περιβάλλει.
Πότε δημιουργεί ο καλλιτέχνης; Φυσικά όταν εξωτερικεύει φανταστικές συλλήψεις. Σ’ αυτό όμως θα αναζητήσουμε και τη διαφορά της τέχνης της μουσικής από τις άλλες τέχνες, γιατί η εξωτερίκευση της φανταστικής σύλληψης δεν έχει σχέση με διαστάσεις και βάρος που πρέπει να χαρακτηρίσουμε. Η εξωτερίκευση συνίσταται αποκλειστικά και μόνο στην ηχητική υλοποίηση μπορούμε να πούμε, του συναισθήματος και μόνο αυτού. Αυτό δε μας δίδει και την απάντηση στο ερώτημα του τι είναι μουσική τέχνη. Έτσι λέμε ότι μουσική είναι και το μόνο που παρουσιάζεται, πάντα μαζί δεμένο και με τη λύπη και με τη χαρά μας.
Αλλά πως γεννήθηκε η μουσική; Ποια είναι η καταγωγή της;
Βέβαια είναι δύσκολο ν’ απαντήσει κανείς σ’ αυτές τις ερωτήσεις. ‘Έτσι λέμε ότι εφ’ όσον η μουσική είναι μια ανάγκη στη λύπη και στη χαρά μας και ότι τα δύο αυτά συναισθήματα, δηλαδή η λύπη και η χαρά, γεννήθηκαν μαζί με τον άνθρωπο, τότε πρέπει και η μουσική να γεννήθηκε μαζί του. Επίσης πρέπει να παραδεχτούμε ότι η μουσική υπήρξε πριν από το λόγο, γιατί τις αρχές της θα τις αναζητήσουμε στις κραυγές που χρησιμοποιούσαν οι φυγόπονοι άνθρωποι. Βέβαια όταν μιλούμε για μουσική στους πρωτόγονους αυτούς ανθρώπους πρέπει να ξεχωρίσουμε ότι η μουσική αυτή δεν είναι όπως την ξέρομε και την νιώθουμε εμείς σήμερα.
Τη μουσική όπως και το λόγο τα αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος με την ακοή. Αυτά που ασφαλώς ανέπτυξαν σιγά σιγά την ακουστική ικανότητά του, στα πρώτα χρόνια, ήταν τα διάφορα ηχητικά φαινόμενα που παράγονταν επάνω στη φύση που τον περιέβαλε. Οι φυσικές ανάγκες ήταν εκείνες που τον ανάγκασαν να μάθει να ξεχωρίζει τους ωφέλιμους ήχους από τους βλαβερούς και ν’ αναζητά με τον καιρό εκείνους τους ήχους που γι’ αυτόν συνδέονταν με την αίσθηση της ασφάλειας και της ευχαρίστησης, ενώ αντίθετα απόφευγε εκείνους τους ήχους που τον έκαναν να νιώθει την αγωνία του κινδύνου. Επειδή η φύση δεν του πρόσφερε πάντα εκείνη την ώρα που ήθελε αυτός τους ήχους που του πρόσφεραν μια άλφα ευχαρίστηση π.χ., γι’ αυτό έψαξε να βρει τρόπους να αναπαραγάγει αυτούς τους ήχους, ώστε να τους έχει στη διάθεσή του όταν ήθελε. Απ’ αυτή την ανάγκη ξεκινούν τα μουσικά όργανα.
Ο αρχικός σκοπός του ανθρώπου όταν σκέφτηκε να κατασκευάσει τα όργανα ασφαλώς θα ήταν αυτός. Όμως μετά προχώρησε πάρα πέρα. Η πρώτη του επιτυχία του έδωσε τα περιθώρια να κάνει κάτι παραπάνω. Να δημιουργήσει έργα που δεν έχουν σχέση με ότι ακούμε μέσα στη φύση. Ζωγράφισε ηχητικές εικόνες για τις οποίες θα μπορεί να πει κανείς ότι ο συνθέτης τις άκουσε ζώντας σ’ ένα άλλο κόσμο. Πρέπει λοιπόν να χωρίσουμε τα έργα της μουσικής τέχνης σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία κατατάσσομε τα μουσικά όργανα που αντικειμενικό σκοπό έχουν να περιγράφουν κάτι. Αυτά όλα τα μουσικά έργα τα ονομάζομε με μια φράση -προγραμματική μουσική.
Στη δεύτερη κατηγορία κατατάσσομε όλα τα άλλα μουσικά όργανα που δεν έχουν σχέση με εικόνες ή καταστάσεις που συμβαίνουν μέσα στη φύση και τα ονομάζομε -απόλυτη μουσική.
Μεταξύ των μουσικών έργων των δύο αυτών κατηγοριών υπάρχει μια μεγάλη διαφορά. Στην πρώτη κατηγορία, στην προγραμματική μουσική δηλαδή, ο συνθέτης είναι απόλυτα περιορισμένος, γιατί είναι απλώς αυτός που αντιγράφει. Σαν αντιγραφέας, χρησιμοποιεί εκείνα τα στοιχεία και μόνο που είναι επίσης τόσο γνώριμα στην ακροατή. Ο ακροατής λοιπόν ακούοντας αυτό που του έδωσε ο συνθέτης, το παραλληλίζει μ’ αυτό που γνωρίζει, ήδη τον καταλαβαίνει και δικαιώνει την τέχνη του.
Στη δεύτερη κατηγορία, στην απόλυτη μουσική δηλαδή, ο συνθέτης δημιουργεί ο ίδιος, ερμηνεύει αυτό που μυστηριώδεις φωνές τραγουδούν στην ψυχή του. Έτσι γίνεται ο αγωγός μέσω του οποίου επικοινωνεί ο κόσμος μας με τους άγνωστους κόσμους που υπάρχουν πέρα από την ψυχή μας. Γι’ αυτή τη μουσική δεν υπάρχει υπόθεση, πρόγραμμα. Μέσα της υπάρχει μια μαγική δύναμη, μια θεϊκή ικανότητα να μας παίρνει και να μας μεταφέρει σε κόσμους άλλους άγνωστους.
Φυσικά κυρίες και κύριοι, είναι αδύνατο σ’ αυτή τη λίγη ώρα που έχω στη διάθεσή μου να σας …ταλαιπωρώ, ν’ αναπτύξω περισσότερο το πώς οικοδομείται το έργο. Ένα μόνο θέλω να τονίσω, κι αυτό για εκείνους που δεν έτυχε να ακούσουν πολύ μουσική ότι όλο αυτό το παιχνίδι, με το μοτίβο του μουσικού έργου, μπορούμε να το παρομοιώσουμε με το ποδόσφαιρο. Αυτό που μας ευχαριστεί βλέποντας ποδόσφαιρο είναι η τέχνη με την οποία χειρίζεται ο ποδοσφαιριστής την μπάλα. Μας πηγαίνει από τον έναν παίκτη στον άλλο, οι διάφοροι συνδυασμοί που δημιουργούν το σύνολό τους οι ποδοσφαιριστές με βάση βέβαια πάντα την μπάλα. Στη θέση της μπάλας βάζομε το μοτίβο του μουσικού έργου. Το μοτίβο πηγαίνει με τον ίδιο τρόπο από τη μια κατηγορία οργάνων στην άλλη, γίνονται συνδυασμοί μεταξύ των διαφόρων οργάνων με βάση το μοτίβο κ.λ.π.
Το ποδόσφαιρο το χαιρόμαστε με το μάτι, τη μουσική με το αυτί. Αυτός που έμαθε θα παρακολουθεί την μπάλα στο γήπεδο και να εκτιμά την κάθε φάση του ποδοσφαίρου ευχαριστιέται παρακολουθώντας το παιχνίδι αυτό. Το ίδιο αυτός που έμαθε με το αυτί του να παρακολουθεί το μοτίβο με τα παιχνίδια που κάνει μέσα σ’ ένα μουσικό έργο, αυτός ζει και τον κόσμο του έργου αυτού.
Σ’ όλους μας μπορεί ακούοντας μουσική να μας δημιουργηθεί η απορία: Υπάρχει πρόοδος στη μουσική τέχνη στο πέρασμα των αιώνων; Η απάντηση στην ερώτηση είναι, κατά τη γνώμη μου, όχι.
Έχουμε πει ότι η μουσική εκφράζει τον ψυχικό μας κόσμο, μας συντροφεύει και στη λύπη και στη χαρά μας. Εάν παραδεχτούμε ότι η λύπη και η χαρά έχουν πρόοδο, τότε αυτό θα ισχύει και για τη μουσική. Δεν υπάρχει λοιπόν πρόοδος στη μουσική τέχνη, υπάρχει μόνο κάτι άλλο, η αλλαγή. Όλα έχουν ειπωθεί όμως όλα μένει να ειπωθούν, γιατί ή τέχνη αυτό το θείο δώρο, είναι ανεξάντλητη όπως η ζωή. Κάθε εποχή έχει το ιδανικό της που του δίνουν σάρκα και οστά οι εκλεκτοί της δημιουργοί με αθάνατα έργα. Είναι δε πολύ τολμηρό εάν πούμε, ότι μια εποχή πραγματοποίησε το όνειρο της μορφιάς τελειότερα από τις άλλες εποχές.
Στα ομοφωνικά έργα η ατέρμονη μελωδία δεν υπάρχει. Αυτά χαρακτηρίζονται, από μια άρτια μορφή με τέλεια αναλογία, δηλαδή το μοτίβο και ο τρόπος που το χρησιμοποιεί ο συνθέτης στην ανάπτυξη του έργου του».
Μουσικός επίλογος
Η ομιλία του κ. Πραματευτάκη έκανε αίσθηση στο εκλεκτό ακροατήριο, καθώς είχε και τη μορφή σεμιναρίου για όποιον ενδιαφέρεται για τη μουσική.
Η βραδιά έκλεισε με μουσικό πρόγραμμα από τη Ματθαία Σπιταδάκη που με την Ελένη Αλεξαντωνάκη στα πλήκτρα χάρισαν μοναδικές στιγμές κεφιού στο κοινό που τις καταχειροκρότησε.
Ήταν μια εξαιρετικά οργανωμένη εκδήλωση που άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις στους συμπολίτες που την παρακολούθησαν.