Ενίσχυση των εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης, όπως το περπάτημα και η χρήση ποδηλάτου ή ακόμα και ηλεκτρονικών οχημάτων με παράλληλο περιορισμό της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, αποτελούν τις βασικές αρχές της βιώσιμης κινητικότητας, στην οποία επενδύει συστηματικά ο δήμος Ρεθύμνου προσπαθώντας την τελευταία δεκαετία μέσα από έργα ανάπλασης, που περιλαμβάνουν μεγάλα πεζοδρόμια, ποδηλατοδρόμους και υποδομές για την ασφαλή μετακίνηση και εξυπηρέτηση των ΑΜΕΑ να αναπτύξει μια διαφορετική φιλοσοφία δίδοντας προτεραιότητα στον πεζό και τον ποδηλάτη.
Στο πλαίσιο αυτό, όπως είναι ήδη γνωστό το Ρέθυμνο είναι η μοναδική ελληνική πόλη που συμμετέχει στο πρόγραμμα CIVITAS Destinations που αφορά πρακτικές βιώσιμης κινητικότητας, με στόχο οι πόλεις του μέλλοντος να υιοθετήσουν καθαρές και «πράσινες» λύσεις με προστιθέμενη αξία και στον τουρισμό.
Στο πλαίσιο του «Civitas Destinations» ο δήμος Ρεθύμνης και το Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων του Πολυτεχνείου Κρήτης, σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο υλοποιούν στοχευμένες στρατηγικές και καινοτόμες λύσεις βιώσιμης κινητικότητας, που θα συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στον τομέα των μεταφορών και στην επίτευξη των στόχων του σχεδίου δράσης για τη βιώσιμη ενέργεια και το κλίμα, ενισχύουν την εικόνα της πόλης ως τουριστικό προορισμό, βελτιώνουν την ασφάλεια και την προσβασιμότητα τόσο για τους κατοίκους, όσο και για τους επισκέπτες, ενώ επιφέρουν θετική και μετρήσιμη συμβολή στην τοπική επιχειρηματικότητα και στην οικονομική ανάπτυξη.
Ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία της διαβούλευσης με φορείς -τη Δευτέρα έγινε με τους φορείς του τουρισμού- χθες με το τεχνικό επιμελητήριο και σήμερα θα ολοκληρωθεί με τους υπόλοιπους φορείς στη 1 το μεσημέρι στο δημαρχείο.
Ο Θάνος Βλαστός, συγκοινωνιολόγος καθηγητής του ΕΜΠ που συνεργάζεται με τον δήμο στο πλαίσιο του παραπάνω προγράμματος αναφέρθηκε στις πρωτοποριακές, όπως τις χαρακτήρισε υποδομές και δράσεις, που έχει υιοθετήσει ο δήμος Ρεθύμνου, αλλά και στις προοπτικές βελτίωσης τους μέσα από το πρόγραμμα.
Χαρακτηριστικά σε σχετικές δηλώσεις του αναφέρθηκε όχι μόνο στα περιβαλλοντικά αλλά και στα οικονομικά οφέλη που θα έχουν οι δράσεις αυτές για την πόλη: «Το αντικείμενο είναι εξαιρετικά σημαντικό, γιατί σχεδιάζουμε μία στρατηγική για τη βιώσιμη κινητικότητα. Αυτή η στρατηγική ακολουθείται στην Ευρώπη εδώ και 20 χρόνια. Σημαίνει ότι στόχος είναι μία πόλη με λιγότερα αυτοκίνητα, με χαμηλότερες ταχύτητες, με πιο πολύ περπάτημα, ποδήλατο και δημόσια συγκοινωνία. Αν συμβεί αυτό θα πει ότι προκύπτει και χώρος για να φαρδύνουν τα πεζοδρόμια, να φτιαχτούν ποδηλατόδρομοι, να δημιουργηθεί δημόσιος χώρος, δηλαδή αλλάζει και η εικόνα της πόλης, που γίνεται πιο ελκυστική για τους επισκέπτες της, επομένως οικονομικά θα είναι πιο εύρωστη, με άλλα λόγια είναι μία προοπτική όχι μόνο για το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής, αλλά και για την οικονομία και για την κοινωνική συνοχή. Τείνουμε στις πόλεις μας να είναι καθένας μόνος του και ένας λόγος είναι γιατί είμαστε κλεισμένοι στα σπίτια μας. Μια πόλη με δημόσιους χώρους, με φαρδύτερα πεζοδρόμια, είναι μία πόλη που ο κόσμος επικοινωνεί, μοιράζεται πράγματα, ζει και επικοινωνεί. Επομένως βλέπετε ότι η προοπτική είναι πολύ σημαντική και πολύ μεγάλη. Παράλληλα έχουμε και την εμπλοκή και του Πράσινου Ταμείου, το οποίο έχει υποσχεθεί -έχει μάλιστα βάλει τα χρήματα στο ταμείο παρακαταθηκών- σε 165 ελληνικές πόλεις να τις χρηματοδοτήσει για να κάνουν αυτές τις στρατηγικές. Βέβαια δίνει πολύ λιγότερα λεφτά από αυτά που διατίθενται μέσω του προγράμματος στο Ρέθυμνο κι επομένως οι στρατηγικές θα είναι και πιο περιορισμένες. Οι στρατηγικές αυτές αφορούν υποδομές αλλά και οργάνωση. Έχουν γίνει πάρα πολλά πράγματα στο Ρέθυμνο, το οποίο είναι πρωτοπόρο στην Ελλάδα. Έχει κάνει πεζοδρομήσεις, έχει φαρδύνει πεζοδρόμια, έχει φτιάξει ποδηλατοδρόμους, έχει δημόσιους χώρους, έχει κάνει πολλά».
Βεβαία καθοριστικός είναι ο ρόλος των ίδιων των πολιτών καθώς από μόνες τους οι υποδομές δεν έχουν κανένα νόημα. Η ευαισθητοποίηση και η αλλαγή νοοτροπίας ώστε να αφήσουμε στην άκρη το αυτοκίνητο και να χρησιμοποιήσουμε εναλλακτικούς τρόπους για τη μετακίνηση μας αποτελεί το μεγαλύτερο στοίχημα: «Όλα εξαρτώνται από τα μυαλά των ανθρώπων, όχι μόνο από τα χρήματα. Ίσως εσείς δεν το καταλαβαίνετε, γιατί ζείτε στην πόλη, όμως ένας εξωτερικός επισκέπτης καταλαβαίνει ότι εδώ υπάρχει μία νοοτροπία που είναι πολύ πιο προχωρημένη από αυτήν που συναντάμε σε άλλες πόλεις. Οι Ρεθυμνιώτες ζουν με διαμορφώσεις που δεν τους δίνουν πολλή σημασία, αλλά ζουν πάνω σε πράγματα που διδάσκουν. Έχει διαμορφωθεί ένα κλίμα πολύ θετικό, μπορεί να θέλει πολλή δουλειά ακόμα, αλλά ο κόσμος καταλαβαίνει. Η οικονομία της πόλης εξαρτάται από τον πελάτη της. Ο Ευρωπαίος έρχεται εδώ και ακόμα και τώρα δεν μπορεί να κάνει ποδήλατο, ενώ στην πόλη του τον χειμώνα για τις καθημερινές του δουλειές κυκλοφορεί με ποδήλατο. Καταλαβαίνετε πόσο πίσω είμαστε» τόνισε ο κ. Βλαστός.
Σε ότι αφορά νέες διανοίξεις δρόμων ο κ. Βλαστός τόνισε ότι το έργο του περιφερειακού δρόμου θα μπορούσε να συμβάλλει στην κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση, ωστόσο ο ίδιος ξεκαθάρισε πως στόχος και ζητούμενο δεν είναι η δημιουργία νέων οδών αλλά ο περιορισμός τους καθώς η προτεραιότητα όπως επανέλαβε είναι ο περιορισμός των αυτοκινήτων: «Κάποια έργα διανοίξεων θα μπορούσαν να γίνουν. Για παράδειγμα συζητάμε για χρόνια για τον περίφημο περιφερειακό, που είναι ένα έργο που θα μπορούσε να βοηθήσει. Αλλά σε γενικές γραμμές το ζητούμενο δεν είναι έργα οδοποιίας. Το ζητούμενο είναι πως διαχειρίζεσαι την υποδομή που υπάρχει και με τι προτεραιότητες. Η προτεραιότητα δεν είναι να φτιάξουμε κι άλλους δρόμους, γιατί είναι αποδεδειγμένο ότι όταν προσθέτεις χώρο για το αυτοκίνητο έχεις περισσότερα αυτοκίνητα. Εμείς λέμε ότι υπάρχει υπερβολικά μεγάλος αριθμός οχημάτων. Κάποιες μετακινήσεις που γίνονται με αυτοκίνητο, θα μπορούσαν να γίνονται με άλλον τρόπο και σε αυτήν την περίπτωση τα οφέλη θα ήταν πάρα πολλά».
«Ζητούμενο η ενίσχυση της δημόσιας συγκοινωνίας»
Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με τον κ. Βλαστό, μεγάλο «αγκάθι» αποτελεί η αστική συγκοινωνία, στην οποία έχει αποδειχτεί οι πολίτες του Ρεθύμνου γυρνούν την πλάτη. Ο ίδιος τόνισε πως αυτό αποτελεί ένα πρόβλημα για το οποίο η ίδια η πολιτεία πρέπει να μεριμνήσει δίδοντας τα απαραίτητα κίνητρα ώστε να την καταστήσει λειτουργική και ελκυστική για τους χρήστες.
Ειδικότερα ανέφερε: «Είμαστε πολύ πίσω στο θέμα της εξυπηρέτησης με δημόσια συγκοινωνία και υπάρχουν τεράστια ζητήματα που πρέπει να καλυφθούν. Έχουμε έναν φαύλο κύκλο: το κράτος δεν δίνει λεφτά στη δημόσια συγκοινωνία γιατί είναι πτωχευμένο, αλλά αυτό σημαίνει ότι εγκαταλείπεται η δημόσια συγκοινωνία από τους παραδοσιακούς της πελάτες. Κοιτάνε όλοι να έχουν ένα μηχανάκι ή ένα αυτοκίνητο. Το θέμα είναι να ληφθούν μέτρα που θα ξαναστρέψουν τον κόσμο στη δημόσια συγκοινωνία και να αυξηθεί η πελατεία της δημόσιας συγκοινωνίας, τότε θα πέσουν και λεφτά στη δημόσια συγκοινωνία. Για παράδειγμα, πως μπορεί να γίνει η δημόσια συγκοινωνία ανταγωνιστική; Αν μπορεί να πηγαίνει εκεί που δεν μπορεί να πάει εκεί που δεν μπορεί να πάει το αυτοκίνητο. Π.χ. ο λεωφορειόδρομος είναι ένας ελεύθερος διάδρομος για να μπορεί το λεωφορείο να κινείται πιο γρήγορα από το αυτοκίνητο. Αν μπορεί το λεωφορείο να είναι πιο γρήγορο από το Ι.Χ., να αμέσως πως αρχίζει ο άλλος να σκέφτεται γιατί να πάω με το αυτοκίνητο; Με άλλα λόγια, υπάρχουν πολλές λύσεις που εφαρμόζονται στην Ευρώπη, που κάνουν την πόλη να επενδύει και να αξιοποιεί τη δημόσια συγκοινωνία για να μπορέσει να κάνει και όλα τα άλλα».
«Συνδιαμορφώνουμε τις πολιτικές με τους πολίτες»
Από την πλευρά του ο δήμαρχος Γιώργος Μαρινάκης μίλησε για τις προοπτικές που ανοίγονται για την πόλη από το συγκεκριμένο πρόγραμμα τονίζοντας, ότι στο πλαίσιο της διαβούλευσης είναι απαραίτητη συμμετοχή των πολιτών, αφού αυτοί θα έχουν το μεγαλύτερο όφελος από τη βιώσιμη κινητικότητα.
Ο κ. Μαρινάκης μεταξύ άλλων ανέφερε: «Το Ρέθυμνο μέσα από αυτές τις δράσεις και τη στοχευμένη στρατηγική του που ξεκίνησε το 2007 μέχρι και σήμερα έχει καταφέρει να έχει μπει στην ατζέντα εκείνων των πόλεων της Ευρώπης που μπορούμε να τις χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα στις στρατηγικές επιλογές για τη βιώσιμη κινητικότητα. Το μεγάλο αίτημα της εποχής είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής όλων των πολιτών, είτε είναι ντόπιοι, είτε επισκέπτες. Εμείς στα πλαίσια του προγράμματος «civitas» αλλά και του ΣΒΑΚ που είναι μια νέα μελέτη που ετοιμάζει ο δήμος Ρεθύμνης, όπως και άλλες πόλεις στην Ελλάδα κάνει μια ουσιώδη διαβούλευση. Προχθές μιλήσαμε με εκπροσώπους του τουριστικού τομέα, σήμερα (χθες) μιλάμε με τον τεχνικό επιμελητήριο που είναι ο βασικός συνεργάτης του κράτους αλλά και όλων των φορέων δημόσιου ενδιαφέροντος για να μας δώσουν ιδέες πάνω στα θέματα που θέλουμε να αναπτύξουμε. Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσουν οι πολίτες ότι συνδιαμορφώνουμε την πολιτική για την επόμενη μέρα. Άλλωστε τα εγχειρίδια είναι γεμάτα από οδηγίες του τι πρέπει να γίνει έχει μεγάλη σημασία ότι σχεδιάζεται σε μια πόλη να αγκαλιάζεται και από τους πολίτες γιατί διαφορετικά δεν μπορεί να λειτουργήσει. Και χαίρομαι που πράγματα που ξεκίνησαν δειλά πριν από δέκα χρόνια αφομοιώνονται και πάμε παρακάτω και η πλειοψηφία αντιλαμβάνεται την ποιοτική αλλαγή, δηλαδή αν μιλούσαμε πριν από δέκα χρόνια για ηλεκτρικό λεωφορείο, για μόνιμες στάσεις κοινόχρηστων ποδηλάτων, για ειδική μεταχείριση των ΑΜΕ σ’ όλες τις οδικές αρτηρίες, στη θάλασσα, κατασκευή έξυπνων στάσεων λεωφορείων θα μας κοίταζαν περίεργα. Τώρα σιγά-σιγά αυτό μπαίνει στη ζωή μας και πάμε παρακάτω. Έχουμε την ευκαιρία να συνεργαζόμαστε με εξαιρετικούς επιστήμονες και από το Μετσόβιο Πολυτεχνείο και από το Πολυτεχνείο Κρήτης, αλλά έχουμε προσλάβει μέσω του προγράμματος και νέους επιστήμονες, εξειδικευμένους, οι οποίοι μαζί με την ομάδα εργασίας που δουλεύει στον δήμο Ρεθύμνου -παρότι ολιγομελής ομάδα- κάνει πολύ καλή δουλειά και ατενίζουμε το μέλλον με γνώση και σχεδιασμό. Όλα τα συμπεράσματα που θα προκύψουν από τη διαβούλευση μαζί με τις μετρήσεις, όπου είναι σε εξέλιξη, θα τα σταθμίσουμε και θα καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα το οποίο υποβάλλουμε στην κρίση των πολιτών και του δημοτικού συμβουλίου».
Υπενθυμίζεται ότι το «Civitas Destinations» χρηματοδοτείται από την Ε.Ε., στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζοντας 2020 και αποσκοπεί στην ανάδειξη των πόλεων ως αειφόρων τουριστικών προορισμών. Στα επόμενα χρόνια μέσω του προγράμματος θα εφαρμοστεί ένα σύνολο πρωτοπόρων λύσεων κινητικότητας, που συνδυάζουν καινοτόμες τεχνολογίες, ρυθμιστικές αλλαγές και μέτρα με μεγάλη δυνατότητα αναπαραγωγής, σε έξι νησιωτικές – τουριστικές περιοχές στην Ευρώπη με 1,2 εκατομμύρια κατοίκους και 6 εκατομμύρια επισκέπτες: Φουνσάλ (Μαδέιρα, Πορτογαλία), Λας Πάλμας (Κανάρια, Ισπανία), Λεμεσός (Κύπρος), Βαλέτα (Μάλτα), Έλμπα (Ιταλία) και Ρέθυμνο (Ελλάδα).