Αντιμέτωπη με την ξηρασία και τη λειψυδρία θα βρεθεί η Κρήτη τους αμέσως επόμενους μήνες εάν συνεχιστεί η παρατεταμένη ανομβρία.
Τα στοιχεία της Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης είναι αποκαλυπτικά και έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία και προβληματισμό στους αυτοδιοικητικούς, αλλά και στους φορείς διαχείρισης υδάτων. Οι βροχοπτώσεις έχουν περιοριστεί σε ποσοστό 75% τα τελευταία επτά έτη, ενώ την περίοδο του φετινού χειμώνα ήταν και πάλι ελάχιστες, καταγράφοντας αρνητικό πρόσημο για τρίτη συνεχόμενη χρονιά.
Τα αποθέματα του νερού δεν επαρκούν, τα φράγματα στερεύουν και η αγωνία είναι διάχυτη ενόψει και της τουριστικής περιόδου, όπου οι ανάγκες υδροδότησης στο νησί πολλαπλασιάζονται.
Ήδη η Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης έχει κρούσει το καμπανάκι του κινδύνου σε όλους τους φορείς διαχείρισης υδάτων, ΤΟΕΒ, ΟΑΚ, ΔΕΥΑ αλλά και στους δήμους επισημαίνοντας τους κινδύνους που εγκυμονούνται και καλώντας τους από τώρα να λάβουν έκτακτα μέτρα, αρχής γενομένης από την ορθολογική διαχείριση του νερού και τον περιορισμό της σπατάλης που παρατηρείται στο κομμάτι της άρδευσης.
Στο πλαίσιο αυτό η Διεύθυνση Υδάτων προτείνει στους συλλογικούς φορείς παροχής υπηρεσιών ύδατος (ΔΕΥΑ, ΤΟΕΒ, Δήμοι, ΟΑΚ κ.λπ.) να καταγράψουν τα διαθέσιμα αποθέματά τους και να υπολογίσουν το ισοζύγιο προσφοράς- ζήτησης για την τρέχουσα καλοκαιρινή περίοδο.
Στην ίδια κατεύθυνση χαρακτηρίζεται σημαντική η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, συναίνεση και ασφαλώς η συνεργασία των πολιτών, που θα πρέπει να εξασφαλιστεί μέσα από σχετικές καμπάνιες που αποφάσισαν να κάνουν οι δήμαρχοι της Κρήτης, στη χθεσινή συνεδρίαση της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων.
Την ανάγκη συνεργασίας όλων για την προστασία του νερού, καθώς η Κρήτη είναι αντιμέτωπη με το φαινόμενο της λειψυδρίας-ξηρασίας, επισημαίνει και ο περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης.
Λόγω του μικρού αριθμού βροχοπτώσεων τη φετινή χρονιά ο κ. Αρναουτάκης καλεί φορείς, αγρότες και καταναλωτές να συνδράμουν στη σωστή διαχείριση του νερού «ώστε να προστατευθεί το πολυτιμότερο αγαθό, που δεν είναι ανεξάντλητος φυσικός πόρος» όπως είπε χαρακτηριστικά.
Μάλιστα για την «ολική» αντιμετώπιση του φαινομένου ο περιφερειάρχης υπέγραψε απόφαση για την κατάρτιση στρατηγικού σχεδίου δράσης που εντάσσεται στο ΕΣΠΑ, ενώ την υλοποίηση του έργου, ο προϋπολογισμός του οποίου ανέρχεται σε 73.000 ευρώ, αναλαμβάνει η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης.
Και ενώ η κατάσταση με τα αποθέματα νερού για όλο το νησί χαρακτηρίζεται οριακή είναι αξιοσημείωτο ότι το Ρέθυμνο θα μπορούσε να μην αντιμετωπίζει πρόβλημα τέτοιο αν και εφόσον είχε κατασκευαστεί το διυλιστήριο στο Γιαννούδι, ώστε να αξιοποιούνται για τις ανάγκες ύδρευσης οι ποσότητες νερού του φράγματος των Ποταμών. Το έργο είναι σε φάση μελέτης και ενώ ο ταμιευτήρας του Φράγματος είναι γεμάτος και θα μπορούσε να εξασφαλίσει ημερησίως 30.0000 κυβικά νερού καλύπτοντας τις ανάγκες όχι μόνο του μητροπολιτικού δήμου αλλά ολόκληρου του νομού, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει αφού εκκρεμούν τα απαραίτητα έργα υποδομής.
Αναλυτικά,
Σε ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα για το νησί, εν όψει μάλιστα και της τουριστικής περιόδου, αναδεικνύεται η παρατεταμένη ανομβρία του χειμώνα με τον κίνδυνο της λειψυδρίας να είναι πλέον ορατός για το νησί ενώ έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία σε δημάρχους, περιφέρεια και τους εμπλεκόμενους φορείς, οι οποίοι εμφανίζονται προβληματισμένοι για τους τρόπους αντιμετώπισης της.
Σε πρόσφατο έγγραφο της Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης προς όλους τους φορείς καταγράφονται τα δεδομένα 35 μετεωρολογικών σταθμών, που καταδεικνύουν τη σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων σε όλη την Κρήτη, σε ποσοστό από 60% έως 75% σε σχέση με τον μέσο όρο των επτά τελευταίων ετών (τα δεδομένα αφορούν σε μετρήσεις μέχρι και τον Ιανουάριο 2018). «Σημαντικό χαρακτηριστικό για την Κρήτη είναι ότι διανύουμε το τρίτο συνεχές έτος με μειωμένες βροχοπτώσεις. Αναλυτικότερα το υδρολογικό έτος (Σεπτέμβριος-Αύγουστος) 2014-2015 χαρακτηρίστηκε ως υγρό έτος με σημαντικές βροχοπτώσεις, ακολούθησε το ξηρό έτος 2015-2016, στη συνέχεια το έτος 2016-2017 με σχετικά μειωμένες βροχοπτώσεις και το τρέχον έτος 2017-2018 που χαρακτηρίζεται από ξηρό ως πολύ ξηρό (με επιφύλαξη για τις βροχοπτώσεις που θα έχουμε τους επόμενους μήνες) τονίζεται μεταξύ άλλων στο έγγραφο.
Ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, Μαρίνος Κριτσωτάκης, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ανέφερε πως το πρόβλημα είναι προ των πυλών και γι’ αυτό είναι απαραίτητη η λήψη προληπτικών μέτρων τόσο στους φορείς διαχείρισης νερού ΤΟΕΒ, ΟΑΚ, ΔΕΥΑ, δήμους όσο και από τους ίδιους τους πολίτες, οι οποίοι πρέπει να αντιληφτούν και να συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους που υπάρχει και να προχωρούν σε ορθολογική χρήση νερού. Η λειψυδρία απειλεί όλη την Κρήτη, ανέφερε χαρακτηριστικά, με δεδομένες τις περιορισμένες βροχοπτώσεις και πρέπει όλοι να συμβάλλουν στην εξοικονόμηση υδατίνων πόρων.
Σε σχετικές δηλώσεις του ανέφερε χαρακτηριστικά: «Συνολικά για όλη την Κρήτη ερχόμαστε αντιμέτωποι με το πρόβλημα αυτό για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, έχουμε βροχές λιγότερες από τον μέσο όρο. Φέτος μάλιστα είχαμε πολύ λιγότερες από τον μέσο όρο. Η φετινή χρονιά χαρακτηρίζεται αρκετά δύσκολη. Για τον λόγο αυτό οφείλουμε να λάβουμε μέτρα για να έχουμε όσο το δυνατόν λιγότερα προβλήματα. Έχουμε ήδη ενημερώσει εγγράφως όλους τους εμπλεκομένους φορείς για την κατάσταση που επικρατεί εξαιτίας της παρατεταμένης ανομβρίας. Συνεπώς, θα πρέπει όλοι οι φορείς να δουν πως θα αντιμετωπίσουν τη φετινή κατάσταση. Δυστυχώς σε όλη την Κρήτη παρατηρούμε μειωμένες βροχοπτώσεις, εν αντιθέσει με την υπόλοιπη Ελλάδα στην οποία παρατηρούνται αρκετές βροχοπτώσεις. Απευθυνόμενοι στους πολίτες και φορείς, συνιστούμε εξοικονόμηση, να προσέχουνε και να μην σπαταλάνε το νερό καθώς υπάρχουν ήδη αρκετές διαρροές. Συνεπώς συνιστούμε σωστή χρήση του νερού. Όσο για τους φορείς ζητάμε εναλλακτικές προτάσεις για την ενίσχυση μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού».
Εκστρατεία ενημέρωσης από τους δημάρχους του νησιού
Το θέμα απασχόλησε τη χθεσινή συνεδρίαση της περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κρήτης, όπου οι εκπρόσωποι των ΟΤΑ εξέφρασαν την αγωνία και τους φόβους τους για την επικείμενη λειψυδρία.
Στη συνεδρίαση παραβρέθηκε και ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΑΚ, Φώτης Καζάσης και τόνισε ότι ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης προσεγγίζει το θέμα της ενιαίας διαχείρισης του νερού, σε επίπεδο έργων.
Η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Κρήτης αποφάσισε να ξεκινήσει άμεσα μια εκστρατεία ενημέρωσης στους καταναλωτές για την ορθολογική διαχείριση νερού. Σε σχετικές δηλώσεις του ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης του δήμου Ρεθύμνου και μέλος της ΠΕΔ Κρήτης Θοδωρής Νίνος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Αποφασίσαμε στην ΠΕΔ Κρήτης να γίνει μια εκστρατεία ενημέρωσης στους καταναλωτές προκειμένου να γίνει καλύτερη και ορθολογικότερη διαχείριση νερού, κυρίως στον τομέα της άρδευσης, όπου εντοπίζεται μεγάλη σπατάλη. Προμηνύεται ότι η φετινή χρονιά θα είναι δύσκολη και δεν θα έχουμε αποθέματα νερού ούτε στα φράγματα, ούτε στις γεωτρήσεις, γι’ αυτό λαμβάνεται πρόνοια από τώρα ώστε να μπορέσει να αντιμετωπιστεί με καλύτερη διαχείριση των υφιστάμενων διαθέσιμων πόρων με ενημέρωση των καταναλωτών είτε αφορά το νερό που διατίθεται για την ύδρευση ή την άρδευση, ώστε με καλύτερη διαχείριση να μπορέσομε να ανταποκριθούμε και να έχουμε επάρκεια. Είναι ένα φαινόμενο που μας ανησυχεί και πρέπει να προσέξουμε για να έχουμε».
Αδιάθετο το νερό του Φράγματος των Ποταμών
Και ενώ η παραπάνω εικόνα προκαλεί μεγάλη ανησυχία στο Ρέθυμνο υπάρχουν ποσότητες νερού περί τα 20 εκατομμύρια κυβικά στο φράγμα Ποταμών, οι οποίες ωστόσο παραμένουν αναξιοποίητες καθώς δεν έχουν ακόμα γίνει τα απαραίτητα έργα ώστε το νερό αυτό να αξιοποιηθεί για ύδρευση.
Σύμφωνα με τον κ. Κριτσωτάκη βέβαιο είναι ότι οι ποσότητες νερού από τη λίμνη του Κουρνά και τις πηγές της Αργυρούπολης θα είναι περιορισμένες γι’ αυτό και εφιστά την προσοχή στην ορθολογική διαχείριση νερού. Την ίδια στιγμή, όπως λέει, αν και ο ταμιευτήρας του Φράγματος των Ποταμών είναι γεμάτος, εν τούτοις το νερό παραμένει αναξιοποίητο αφού δεν έχουν υλοποιηθεί τα απαραίτητα έργα για να μπορεί αυτό να καλύψει ανάγκες ύδρευσης. Ειδικότερα, αναφέρθηκε στην απουσία του διυλιστηρίου αλλά και των δικτύων, έργα αναγκαία τα οποία αποτελούσαν μάλιστα την ουσία της κατασκευής του φράγματος των Ποταμών και τα οποία εκκρεμούν καθώς βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της μελέτης.
Ειδικότερα ο Μαρίνος Κριτσωτάκης ανέφερε: «Στο Ρέθυμνο θα υπάρχουν μικρότερες παροχές νερού από τη λίμνη του Κουρνά και την Αργυρούπολη λόγω της ανομβρίας. Το φράγμα των Ποταμών θα παραμείνει γεμάτο γιατί δεν μπορεί να διατεθεί το νερό για τις ανάγκες ύδρευσης καθώς δεν έχει γίνει το διυλιστήριο και τα δίκτυα. Το νερό παραμένει αδιάθετο. Θα υπήρχε όφελος αν μπορούσαμε να το προωθήσουμε για χρήση. Υπεύθυνος διαχείρισης του έργου αυτού είναι ο ΟΑΚ. Το φράγμα των Ποταμών σε μια δύσκολη κατάσταση μπορεί να αφήσει νερό να πάει στο ποτάμι, για ύδρευση και να αναδυθεί μετά από πηγάδια που έχει η ΔΕΥΑΡ. Το νερό καθαρίζει γιατί περνάει μέσα από το υπόγειο. Αυτό αποτελεί μια έσχατη λύση που θα μπορούσε σε κατάσταση ανάγκης να χρησιμοποιηθεί. Παράλληλα η ΔΕΥΑΡ έχει γεωτρήσεις οπότε έχει την εποπτεία της διαχείρισης του νερού».
Αντίστοιχη είναι και η άποψη του μέλους της ΠΕΔ Θοδωρή Νίνου, ο οποίος τονίζει ότι με αυτό το πρόβλημα αναδεικνύεται η αναγκαιότητα του έργου κατασκευής του διυλιστηρίου στο Γιαννούδι, το οποίο θα διύλιζε τις ποσότητες νερού του φράγματος των Ποταμών, οι οποίες επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών όχι μόνο του μητροπολιτικού δήμου αλλά και όλου του νομού.
Χαρακτηριστικά ανέφερε: «Αυτό που αναδεικνύεται μέσα από φετινό πρόβλημα της ξηρασίας και της ανομβρίας είναι η αναγκαιότητα κατασκευής του διυλιστηρίου στο Γιαννούδι για να μπορούμε να αξιοποιούμε τις ποσότητες νερού του φράγματος. Αν το έργο υπήρχε δεν θα είχαμε καμία ανησυχία καθώς έχει σχεδιαστεί για να διυλίζει 30.000 κυβικά νερού ημερησίως, ποσότητα που υπερκαλύπτει τις ανάγκες του νομού πλέον και όχι του δήμου. Είναι τραγικό να έχεις 20 εκατ. κυβικά νερού και να αντιμετωπίζεις ενδεχόμενο λειψυδρίας στο Ρέθυμνο. Είναι επιτακτική ανάγκη να προχωρήσει το θέμα. Ο ΟΑΚ ασχολείται εντατικά με το έργο αυτό, η μελέτη θα παραδοθεί τον Απρίλιο και προχωρούμε στη δεύτερη φάση που έχει να κάνει με την οριστική μελέτη κατασκευής και τη χρηματοδότηση του έργου».
Τη συνεργασία όλων πολιτείας, φορέων, αγροτών, καταναλωτών ζητεί ο Περιφερειάρχης
Την ανάγκη συνεργασίας όλων για την προστασία του νερού λόγω του φαινομένου της λειψυδρίας-ξηρασίας στο νησί μας, τόνισε χθες σε δηλώσεις του στα ΜΜΕ ο περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης.
Ο περιφερειάρχης κάλεσε σε συνεργασία την πολιτεία, φορείς, αγρότες, καταναλωτές, ώστε να προστατευθεί το πολυτιμότερο αγαθό, όπως είπε, το νερό, που δεν είναι ανεξάντλητος φυσικός πόρος. Μάλιστα για την αντιμετώπιση του φαινομένου ο περιφερειάρχης υπέγραψε απόφαση για την κατάρτιση σχεδίου δράσης που εντάσσεται στο ΕΣΠΑ και την υλοποίηση του έργου αναλαμβάνει η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης.
«Φέτος έχουμε μια πάρα πολύ δύσκολη χρονιά, λίγες βροχοπτώσεις, όλοι πρέπει να προσέχουμε, να συνεργαστούμε, ούτως ώστε, να καταλάβουν και οι παραγωγοί μας – το μεγαλύτερο μέρος του νερού πηγαίνει στην άρδευση – ότι πρέπει να προσέχουμε για να έχουμε» δήλωσε χαρακτηριστικά ο περιφερειάρχης. Πρέπει, πρόσθεσε ο κ. Αρναουτάκης, «να υπάρχει η σωστή διαχείριση. Να δούμε τα δίκτυα μας που είναι πεπαλαιωμένα κι έχουν μεγάλο πρόβλημα, τις αντικαταστάσεις που πρέπει να γίνουν. Κάνουμε μια προσπάθεια μέσα από τα προγράμματα που έχουμε ως περιφέρεια και από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Πρέπει να υπάρχει αυτός ο συντονισμός ώστε με βήματα σωστά να έχουμε ένα καλύτερο αποτέλεσμα και πως θα βγει αυτή η χρονιά».
Υπενθυμίζεται ότι χθες ο περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης υπέγραψε απόφαση για τη διαχείριση των φαινομένων ξηρασίας – λειψυδρίας που πρέπει να αντιμετωπιστεί «ολικά» και όχι αποσπασματικά μέσω της εκπόνησης ενός στρατηγικού σχεδίου για την Περιφέρεια Κρήτης. Η κατάρτιση του σχεδίου εντάχθηκε στο ΕΠ ΚΡΗΤΗ 2014-2020 με απόφαση του περιφερειάρχη Κρήτης. Την υλοποίηση του έργου αναλαμβάνει η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης. Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 73.000 ευρώ.
Μέτρα πρόληψης της λειψυδρίας
Στο έγγραφο που έχει ήδη αποστείλει στους αρμόδιους φορεί η Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης αναφέρονται αναλυτικά τα μέτρα που καλούνται να λάβουν οι φορείς διαχείρισης και τα οποία έχουν ως εξής:
Α. Προληπτικά μέτρα για αντιμετώπιση λειψυδρίας:
1. Μέτρα διατήρησης της προσφοράς νερού
Τα μέτρα αυτά εν δυνάμει περιλαμβάνουν την επιτάχυνση ολοκλήρωσης των υδραυλικών έργων που τυχόν κατασκευάζει ο φορέας, την ετοιμότητα σε εναλλακτικές πηγές υδροδότησης όπως εφεδρικές γεωτρήσεις ή επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων αστικών λυμάτων κ.λπ., συστηματική παρακολούθηση δικτύων για τυχόν διαρροές και ετοιμότητα σε τεχνικό προσωπικό για την άμεση αντιμετώπισή των.
2. Μέτρα ελάττωσης της ζήτησης – σπατάλης νερού:
i. Ενημέρωση των χρηστών νερού συνεχής και εξαντλητική για τη σημαντικότητα του προβλήματος που πρόκειται να αντιμετωπίσουν τους επόμενους μήνες. Προτείνεται κατ’ αρχήν η σύγκληση συμβουλίων τοπικών-δημοτικών-αγροτικών συλλόγων-ΤΟΕΒ-ξενοδόχων κ.λπ. για συζήτηση του θέματος και εξεύρεση των καλύτερων τρόπων ενημέρωσης π.χ. συναντήσεις-εκδηλώσεις-ενημερωτικά φυλλάδια κ.λπ.
ii. Προληπτικός έλεγχος δεξαμενών- δικτύων για διαρροές και επιδιορθώσεις.
iii. Ενημέρωση για προληπτικό έλεγχο καλής λειτουργίας οικιακών δικτύων και δικτύων τουριστικών μονάδων.
iv. Έλεγχος και συστηματική καταγραφή στάθμης-παροχής, πηγών, υπόγειων, επιφανειακών.
v. Καθορισμός προστίμων για αλόγιστη χρήση νερού και ενημέρωση για την επιβολή τους.
vi. Καθορισμός ελλειμματικής άρδευσης ανά καλλιέργεια και περιοχή.
vii. Περιορισμός εποχιακών υδροβόρων καλλιεργειών.
viii. Ενημέρωση από τους ξενοδόχους στους επισκέπτες για περιορισμό της κατανάλωσης νερού (προετοιμασία για ενημέρωση π.χ. σε σχέση με τη χρήση πετσετών-έλεγχο ροής νερού σε νιπτήρες και μπανιέρες-χρήση ντους κ.λπ.).
Β. «Κατασταλτικά» μέτρα για αντιμετώπιση λειψυδρίας:
1. Απαγόρευση ποτισμάτων εκτός πρωινών και βραδινών ωρών καθώς και απαγόρευση ποτισμάτων όταν η ένταση του ανέμου είναι ισχυρή και όταν επικρατούν συνθήκες καύσωνα. Επιβολή προστίμου στους παραβάτες.
2. Επιβολή και τήρηση ελλειμματικής άρδευσης ανά καλλιέργεια και περιοχή, σε συνεργασία με διευθύνσεις αγροτικής ανάπτυξης για τον καθορισμό των ορίων.
3. Απαγόρευση πλύσης αυτοκινήτων, αυλών, κοινόχρηστων χώρων κ.λπ. με νερό ύδρευσης.
4. Περιοδικές διακοπές νερού.
5. Εφαρμογής κλιμακωτού τιμολογίου και σε περίπτωση υπέρβασης της καθορισμένης ανά στρέμμα ποσότητας ως μέτρο να αυξάνεται η τιμή χρέωσης ή και η διακοπή παροχής.
6. Παροχή κινήτρων για τη μείωση της κατανάλωσης π.χ. μείωση τιμής/κ.μ. σε όσους εφαρμόζουν στάγδην άρδευση.
7. Εφαρμογή με όρους της δυνατότητας ανόρυξης μικρών ιδιόκτητων γεωτρήσεων για το πότισμα του πρασίνου οικιών για την εξοικονόμηση νερού ύδρευσης. Εκτός των παραπάνω μέτρων, προτείνεται, οι αρμόδιες υπηρεσίες να εντατικοποιήσουν τον έλεγχο τήρησης των όρων των αδειών χρήσεως νερού για τις ιδιωτικές γεωτρήσεις και ειδικότερα της απολήψιμης ποσότητας και να προβαίνουν σε επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες. Επισημαίνεται επίσης ότι η αρδευτική περίοδος ορίζεται από τον μήνα Απρίλιο έως τον Οκτώβριο.