Σοβαρές φαίνεται πως είναι οι επιπτώσεις της τουριστικής ανάπτυξης στο φυσικό περιβάλλον καθώς, δυστυχώς, πολλές φορές κάποιοι επιχειρηματίες εμφανίζονται αδιάφοροι ως προς την καταστροφή που επιτελούν απέναντι στους φυσικούς πόρους του νησιού. Είναι χαρακτηριστικό πως οι τουριστικές δραστηριότητες στην Κρήτη αποτελούν τη δεύτερη μορφή παραβατικότητας, σύμφωνα με τα στοιχεία του περιβαλλοντικού παρατηρητηρίου δικαίου δυτικής Κρήτης. Η άναρχη δόμηση, οι αυθαίρετες κατασκευές, η εναπόθεση απορριμμάτων, μπαζών αλλά και η ρίψη υγρών αποβλήτων, αποδεικνύουν την ασυνειδησία, την κακή νοοτροπία αλλά και την έλλειψη σεβασμού και αντίληψης από κάθε έναν από εμάς για τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε.
Οι πλέον ευαίσθητες στην τουριστική πίεση περιοχές είναι φυσικά οι παράκτιες στις οποίες συγκεντρώνεται και ο κύριος όγκος τουριστών. Επιπλέον ο παράκτιος χώρος έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και από την πλευρά των φυσικών οικοσυστημάτων τα οποία απειλούνται από την τουριστική πίεση.
Η απουσία οικολογικής συνείδησης, αλλά κυρίως η έλλειψη αντίληψης για τη σημασία του φυσικού περιβάλλοντος στην ίδια μας τη ζωή, έχει ως αποτέλεσμα ο φυσικός θησαυρός του νησιού συχνά να «κακοποιείται» και να μην τυγχάνει τον σεβασμό και την προστασία που του αξίζει.
Μικροί ή μεγάλοι σκουπιδότοποι σε δρόμους του νησιού, ρύπανση σε θάλασσα και ακτές, άναρχη δόμηση, εκχέρσωση αλλά και υλοτομία είναι μερικά από τα ποινικά αδικήματα που καταγράφονται καθημερινά στο νησί, αποδεικνύοντας πως εμείς οι ίδιοι οι πολίτες αδιαφορούμε για τον «μοναδικό πνεύμονα ζωής».
Ο σεβασμός και η προστασία του περιβάλλοντος είναι δείγμα πολιτισμού και η αλλαγή νοοτροπίας και η ευσυνειδησία απέναντι του αποτελεί το πρώτο βήμα που πρέπει να γίνει από κάθε πολίτη χωριστά.
Η οικολογική συνείδηση είναι απαραίτητη για να μπορέσουμε όλοι μαζί να προστατέψουμε αυτό τον θησαυρό και να διαφυλάξουμε το περιβάλλον ως κόρη οφθαλμού.
Τα έργα και οι υποδομές είναι βεβαίως απαραίτητα όμως αυτά από μόνα τους δεν επαρκούν αν οι ίδιοι οι πολίτες δεν συνδράμουν σε αυτή την προσπάθεια ξεκινώντας από το σπίτι τους με την ανακύκλωση και στη συνέχεια με την προστασία του δημόσιου χώρου.
Ο σεβασμός στο περιβάλλον, οι δράσεις που υλοποιούνται από την περιφέρεια και τον δήμο Ρεθύμνου για την προστασία του, αλλά και οι πρακτικές που οι ίδιες οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, αλλά και στο σύνολο τους τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος υιοθετούν προς αυτή την κατεύθυνση, είναι παράγοντες που λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπ’ όψιν από τους τουρίστες κατά τη διαδικασία επιλογής του τόπου των διακοπών τους. Η ευαισθησία σε περιβαλλοντικά θέματα είναι μεγάλη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ενώ δεν είναι και λίγες οι φορές που οι επισκέπτες στιγματίζουν τα κακώς κείμενα σε ότι αφορά την καθαριότητα αλλά και τη διαχείριση που γίνεται σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας.
Τα παραπάνω επισημάνθηκαν χθες με αφορμή τον εορτασμό της παγκόσμιας ημέρας περιβάλλοντος μέσα από εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν από τον δήμο Ρεθύμνου σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα προσπαθούν να ενισχύσουν την οικολογική συνείδηση των πολιτών.
Το σύνθημα της φετινής Ημέρας Περιβάλλοντος, όπως έχει οριστεί από τα Ηνωμένα Έθνη, είναι «Νικάμε την πλαστική ρύπανση» και με αφορμή αυτό θα αναδειχθούν μεταξύ άλλων οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν τα προστατευόμενα θαλάσσια είδη από την πλαστική ρύπανση, οι υπηρεσίες που μας προσφέρουν τα παράκτια οικοσυστήματα, καθώς και θέματα που σχετίζονται με την αειφόρο διαχείριση των υδάτων και τη βιώσιμη κινητικότητα στον δήμο Ρεθύμνης.
Στο πλαίσιο αυτό χθες το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, ο δήμος Ρεθύμνου σε συνεργασία με τον σύλλογο «Αρχέλων» διοργάνωσαν βιωματικά παιγνίδια για μαθητές πέμπτης και έκτης δημοτικού στο ενετικό λιμάνι μέσα από τα οποία τα παιδιά ενημερώθηκαν για τη σημασία της προστασίας της θαλάσσιας χελώνας καρέτα καρέτα.
Καμπανάκι για την προστασία των θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων
Τους σοβαρούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα του νησιού από τη θαλάσσια ρύπανση, είτε αυτή προέρχεται από την απόρριψη απορριμμάτων, είτε από καταστροφή που προκαλείται σε αυτά από ανθρώπινους παράγοντες, ανέλυσε η κ. Γεωργία Πιλιγκότση, εκπρόσωπος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης.
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης σε συνεργασία με τον δήμο Ρεθύμνου, όπως είπε, συμμετέχει σε προγράμματα με βασικό στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για τη βιοποικιλότητα και την καθοριστική συμβολή της στην ποιότητα ζωής μας. Η ίδια μίλησε για τα προβλήματα που δημιουργεί η άναρχη τουριστική δραστηριότητα, η δόμηση αλλά και ενέργειες που συντελούνται στην άμμο αδιαφορώντας για την καταστροφή που αυτές προκαλούν στον υδροφόρο ορίζοντα και τις ακτές, αφού επηρεάζουν τα παράκτια και τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Ειδικότερα η κ. Πιλιγκότση είπε: «Έχουμε συνεργαστεί με τον δήμο Ρεθύμνης σε προγράμματα και εκδηλώσει αποσκοπώντας στην ενημέρωση του κόσμου για την ανάπτυξη οικοτουριστικών δραστηριοτήτων και για το πως το νερό και η διαχείριση του στον τουριστικό τομέα έχει ένα τεράστιο αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον. Σήμερα εορτάζουμε την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος που έχει ως θέμα την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης. Ένα ζήτημα που έχει παρακινήσει πολλές πρωτοβουλίες σε πολιτικό επίπεδο ανά τον κόσμο και μπορούμε να απαριθμήσουμε πολλά περιστατικά που αποδεικνύουν ότι η θαλάσσια βιοποικιλότητα κινδυνεύει ή έχει ήδη χαθεί εξαιτίας αυτής της ρύπανσης. Ένα ζήτημα σημαντικό και για την Κρήτη. Προσπαθώντας να προωθήσουμε και να προστατέψουμε τη βιοποικιλότητα στην Κρήτη, υλοποιείται το πρόγραμμα το «life» για να μπορέσουν οι πολίτες να κατανοήσουν καλύτερα το τι μας προσφέρουν τα διάφορα είδη οικοσυστημάτων, θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα, όπως η χελώνα καρέτα-καρέτα και η φώκια μονάχους-μονάχους, που είναι από τα κινδυνεύοντα σπάνια μοναδικά είδη στη Μεσόγειο και στην Κρήτη και κάποια παράκτια συστήματα, τα οποία δεν τα έχουμε υπόψη μας και δεν τα γνωρίζουμε, όπως το οικοσύστημα αμμοθίνων. Οι αμμοθίνες είναι μικροί λόφοι άμμου που έχουν ιδιαίτερη βλάστηση, συνήθως μικρή και σε αυτή τη βλάστηση εμπεριέχονται σπάνια είδη, όπως το θαλάσσιο κρινάκι, που είναι κινδυνεύον είδος για την Κρήτη και καταφέρνουν οι αμμοφίνες να συγκρατούν το έδαφος, να προστατεύουν τις ακτές μας από τη διάβρωση και να βοηθούν στην ανταλλαγή φερτών υλικών και από τη θάλασσα, οπότε ευνοούν με πολλούς τρόπους και λόγω των ανέμων τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, τα ιχθυαποθέματα και τη διατήρηση τους. Ένα άλλο σημαντικό θαλάσσιο είδος που παρατηρείται σε βάθος πενήντα μέτρων και εντοπίζεται στην παραλία του Ρεθύμνου, στην προστατευόμενη περιοχή κοντά στον Γεροπόταμο είναι τα λιβάδια Ποσειδωνιας. Είναι ένα είδος οικοσυστήματος που προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στον άνθρωπο και στα ιχθυοαποθέματα, όπως για παράδειγμα τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, τη διατήρηση του οξυγόνου μέσα στη θάλασσα, τη συγκράτηση των εδαφών και την προστασία από διάβρωση επίσης. Υπάρχουν και άλλα απειλούμενα είδη, όπως οι πίνες. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι αυτή η ρύπανση η θαλάσσια καταλήγει στο πιάτο μας. Ανάλογα με τη συμπεριφορά που έχουμε στην παραλία, στις ακτές και στη θάλασσα καταλήγουμε και να το εισπράττουμε και εμείς, γιατί είμαστε μέρος της τροφικής αλυσίδας. Άλλοι κίνδυνοι έχουν να κάνουν με τουριστικές δραστηριότητες, όπως η χρήση γουρούνων πάνω στην άμμο που καταστρέφουν τις αμμοφίνες ή άλλων δίτροχων, η ανεξέλεγκτη απόρριψη απορριμμάτων, η ανεξέλεγκτη δόμηση, η τουριστική ανάπτυξη χωρίς χωροταξικό σχεδιασμό».
Ανεφάρμοστη η περιβαλλοντική νομοθεσία -46παραβασεις στη δυτική Κρήτη για την καρέτα- καρέτα
Στην αδυναμία εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, αλλά και στις περιπτώσεις περιβαλλοντικών παραβάσεων που έχουν διαπιστωθεί από το περιβαλλοντικό παρατηρητήριο σε Ρέθυμνο και Χανιά, που κατατάσσουν τον τουριστικό τομέα δεύτερο σε παραβατικότητα αναφέρθηκε η κ. Μαρία Μανιαδάκη, συντονίστρια Παρατηρητηρίου Περιβαλλοντικού Δικαίου Δυτικής Κρήτης, δικηγόρος.
Η ίδια μίλησε για την αναγκαιότητα συμμόρφωσης των πολιτών και δη των επιχειρηματιών για την εφαρμογή των διαχειριστικών μέτρων που αφορούν στην προστασία της χελώνας καρέτα-καρέτα τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η χώρα μας έχει παραπεμφθεί τρεις φορές ενώπιον του δικαστηρίου της ΕΕ για έλλειψη κατάλληλης προστασίας της χελώνας. Η πρώτη φορά ήταν ήδη από το 2000 στη Ζάκυνθο, μετά το 2012 για την ανανέωση άδειας λειτουργίας του ΧΥΤΑ Ζακύνθου, χωρίς λήψη μέτρων για την καρέτα-καρέτα και το 2016 για έλλειψη χοροστασίας όντος της ζώνης της Κυπαρισσίας. Και οι τρεις αποφάσεις ήταν καταδικαστικές για τη χώρα και πράγματι αυτό που αναδεικνύει η στάση του δικαστηρίου της ΕΕ είναι αφενός η προστασία του απειλούμενου είδους και αφετέρου η δυσχέρεια προσαρμογής της χώρας στο πλαίσιο προστασίας των περιοχών Νατούρα που επιβάλλει η νομοθεσία. Η καρέτα-καρέτα αποτελεί ένα είδος που προστατεύεται με βάση τις διατάξεις των περιοχών Νατούρα 2000. Η χώρα μας έχει θεσπίσει το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο αφενός και αφετέρου παρουσιάζει δυσχέρεια εφαρμογής του νόμου στην πράξη. Στην παρούσα φάση εκπονούνται και ειδικά σχέδια διαχείρισης των περιοχών Νατούρα 2000, οπότε είμαστε αισιόδοξοι ότι το μέλλον είναι ευοίωνο σε ότι αφορά την Κρήτη. Το παρατηρητήριο περιβαλλοντικού δικαίου δυτικής Κρήτης έχει καταγράψει ήδη σε Ρέθυμνο και Χανιά συνολικά 45 παραβάσεις σχετικά με την έλλειψη λήψης κατάλληλων μέτρων για προστασία της καρέτα-καρέτα. Σε όλες τις περιπτώσεις οι παραβάτες ανήκαν σε επιχειρήσεις του τουριστικού τομέα. Εν γένει ο τουριστικός τομέας, σύμφωνα με το παρατηρητήριο περιβαλλοντικού δικαίου Δυτικής Κρήτης, αναδεικνύεται ως ο δεύτερος τομέας σε περιβαλλοντική παραβατικότητα στο νησί και αυτό το πλαίσιο μας βάζει σε σκέψεις ότι η αναποτελεσματική προστασία της καρέτα-καρέτα αποτελεί ένα δίχτυ ότι δυστυχώς ο τουρισμός έχει υπερβεί τα όρια κορεσμού της αντίστοιχης περιοχής. Αποτελεί μια ένδειξη έλλειψης της κοινωνικής συναίνεσης και αδυναμίας της κοινωνίας να στερηθεί παροχές που ήδη κατέχει ή δύναται να κατέχει και εν γένει μια απόδειξη του ελλείμματος της δημόσιας διοίκησης και της δικαιοσύνης για εφαρμογή περιβαλλοντικής πολιτικής. Θεωρούμε απαραίτητο να αξιολογηθεί η φέρουσα ικανότητα κάθε περιοχής, ώστε να αξιολογηθούν οι πιέσεις του τουρισμού στο περιβάλλον και τα όρια αντοχής των φυσικών πόρων σε αυτές. Τυχόν επαναπροσδιορισμός στόχων με εναλλακτικές, όπως η επιμήκυνση και η επέκταση της τουριστικής περιόδου, πρέπει να ληφθούν υπόψη, να επιδιωχθεί κοινωνική συναίνεση μεταξύ εμπλεκόμενων και συμφερόντων και να συνειδητοποιήσει η κοινωνία ότι πραγματική είναι η ανάπτυξη που βελτιώνει την ποιότητα ζωής σεβόμενοι τις ιεραρχικά ανώτερες αξίες και σε κάθε περίπτωση να εκσυγχρονιστεί η δημόσια διοίκηση και η δικαιοσύνη με στόχο την αποτελεσματική εφαρμογή της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής».
Διαχειριστικά μέτρα για την προστασία της χελώνας καρέτα-καρέτα
Για τη μοναδικότητα και τη σπουδαιότητα της χελώνας καρέτα-καρέτα αλλά και τη συνεργασία του συλλόγου «Αρχέλων» που ασχολείται με την προστασία του είδους αλλά και την ενημέρωση του κοινού τόσο με τον δήμο Ρεθύμνου, όσο και με τους επιχειρηματίες μίλησε ο κ. Οδυσσέας Παξινός, υπεύθυνος για τα προγράμματα του συλλόγου «Αρχέλων» στην Κρήτη. Ο κ. Παξινός έκανε λόγο για ένα ιδιαίτερο είδος που εμφανίζεται στις παραλίες του νησιού και το οποίο έχουν υπό την προστασία τους κάτοικοι και επισκέπτες. Ειδικότερα είπε: «Η περίοδος της ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας στην Κρήτη έχει ξεκινήσει. Οι δράσεις μας δεν είναι μόνο για την προστασία αλλά και ενημέρωση του κόσμου, τουριστών και ντόπιων. Αυτό που προτείνει ο σύλλογος μας είναι η τήρηση των διαχειριστικών μέτρων για όλους τους χρήστες της παραλίας, ακολουθώντας τη νομοθεσία -την ΚΥΑ του 2017- ώστε να δώσουμε χώρο σε αυτό το υπέροχο ζώο, να συνεχίσει την ωοτοκία του και να περιμένουμε όταν θα γεννηθούν και τα πρώτα χελωνάκια για τη συνέχιση του είδους. Να υπενθυμίσουμε ότι το είδος της θαλάσσιας χελώνας καρέτα-καρέτα στην Κρήτη είναι πάρα πολύ ιδιαίτερο είδος. Βάλλεται και έχει πέσει ο πληθυσμός του στο 49% περίπου. Η καρέτα-καρέτα είναι πάρα πολύ ιδιαίτερο όχι μόνο γιατί χρήζει ιδιαίτερης προστασίας αλλά γιατί είναι ιδιαίτερος και ο γενετικός του τύπος. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι είναι κρητικές οι χελώνες, αφού μόνο εδώ απαντάται αυτός ο γενετικός κώδικας της καρέτα-καρέτα. Ήδη έχουμε αρκετές φωλιές σε σχέση με πέρυσι στο Ρέθυμνο. Πρέπει να επισημάνω ότι δεν περίμενα τόση καλή συνεργασία με αρκετούς επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στην παραλία, παρόλα αυτά εφιστούμε την προσοχή. Ο φυσικός πλούτος αποτελεί βασικό κομμάτι της ταυτότητας μιας περιοχής και αυτό το κομμάτι, αυτή την ταυτότητα οι ίδιοι οι επιχειρηματίες μπορούν και οφείλουν να τη δείχνουν και στους επισκέπτες, οπότε καλό είναι όλοι να συμμορφωθούν».
Ο δήμος υλοποιεί ευρωπαϊκά προγράμματα για την προστασία του περιβάλλοντος
Την ευαισθησία του δήμου αλλά και την ενεργοποίηση του για θέματα περιβαλλοντικής προστασίας ανέδειξε χθες στη διάρκεια συνέντευξης τύπου ο Βασίλης Μυριοκεφαλιτάκης, συνεργάτης του δήμαρχου στο τμήμα προγραμματισμού και ανάπτυξης και επιστημονικά υπεύθυνος για το πρόγραμμα «castwater». Ο κ. Μυριοκεφαλιτάκης αναφέρθηκε αναλυτικά στα ευρωπαϊκά προγράμματα και διασυνοριακά στα οποία συμμετέχει ο δήμος τα οποία αφορούν τόσο την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας όσο και την ορθολογική διαχείριση του νερού επισημαίνοντας ότι κάθε φορά δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης, αρχής γενομένης από τα παιδιά τα οποία μπορούν με τη σειρά τους να ευαισθητοποιήσουν τους γονείς τους. Μεταξύ άλλων είπε: «Το πρώτο και βασικότερο είναι ότι από το 2011 ο δήμος Ρεθύμνου συμμετέχει στο σύμφωνο των δημάρχων για το κλίμα και την ενέργεια και έχει προδιαγράψει συγκεκριμένες δράσεις που πρέπει να υλοποιήσει για τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα και δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Παράλληλα υλοποιεί το πρόγραμμα «destinations» στο πλαίσιο του «Horizon 20», που αφορά μέτρα βιώσιμης κινητικότητας. Όταν μιλάμε για βιώσιμη κινητικότητα ουσιαστικά μιλάμε για περιβαλλοντικά μέτρα. Η μείωση της κίνησης των αυτοκινήτων σημαίνει μείωση εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Όλα τα μέτρα βιώσιμης κινητικότητας είναι και μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος, το άλλο πρόγραμμα είναι διασυνοριακό «castwater» αφορά έντεκα χώρες της λεκάνης της Μεσογείου. Είναι ένα πρόγραμμα που προσπαθεί να συνδυάσει την ορθολογική διαχείριση του νερού -όλοι γνωρίζουμε ότι η Κρήτη αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα λειψυδρίας- με την εποχικότητα, τον τουρισμό. Ο τουρισμός έρχεται να επιβαρύνει το πρόβλημα της λειψυδρίας καθώς έχουμε αυξημένες ανάγκες το καλοκαίρι. Το πρόγραμμα είναι δυο σταδίων -έχει ήδη ολοκληρωθεί το πρώτο που αφορούσε μελέτες και τώρα είμαστε στο στάδιο του ελέγχου. Έχει φτιαχτεί ένα διαδικτυακό εργαλείο που θα μοιραστεί στις τουριστικές επιχειρήσεις για να γίνει μια αυτοαξιολόγηση τους και να αυξηθεί η συνείδηση τους ως προς τον τρόπο που διαχειρίζονται το νερό. Βασικό πάντως είναι η ορθολογική διαχείριση όλων των φυσικών πόρων. Όλα τα προγράμματα που υλοποιούμε έχουν μέτρα ευαισθητοποίησης του κοινού. Κάνουμε διαρκώς διαβουλεύσεις και προσπαθούμε να προβληματίσουμε τους δημότες μας και να τους υποδείξουμε ότι με απλά μέτρα μπορούν να βελτιώσουν και τη ζωή τους και να συνδράμουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Δεν είναι κάτι εύκολο γι’ αυτό προσπαθούμε να μπούμε και στα σχολεία. Τα παιδιά πάντοτε είναι ανοιχτά σε νέες ιδέες» και πρόσθεσε ότι ο δήμος συμμετείχε τον περασμένο Σεπτέμβριο στην ευρωπαϊκή εβδομάδα βιώσιμης κινητικότητας, κατακτώντας και το δεύτερο βραβείο στην κατηγορία των μεγάλων πόλεων, σε ότι αφορά τις δράσεις που πραγματοποίησε.
Στη διάρκεια της χθεσινής συνέντευξης τύπου ο Γιώργος Γεωργαλής, δημοτικός σύμβουλος, υπεύθυνος για θέματα παιδείας, ευχαρίστησε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και τον σύλλογο «Αρχέλων» και σε σχετικές δηλώσεις του με αφορμή τον εορτασμό της παγκόσμιας ημέρας περιβάλλοντος ανέφερε: «Αυτές οι δράσεις των φορέων βοηθάνε στο να αναπτύξουμε μια συνείδηση για το πώς μπορεί να προστατευτεί το περιβάλλον. Η γη θα υπάρχει ακόμα για πέντε δισεκατομμύρια χρόνια αλλά σε χίλια χρόνια δεν θα υπάρχει ανθρώπινο γένος αν συνεχίσουμε να κάνουμε αυτές τις καταστροφές και να υποβαθμίζουμε το περιβάλλον, όπως κάνουμε σήμερα. Είναι στο χέρι μας -όπως λένε οι ειδικοί- αντί για χίλια χρόνια να παρατείνουμε στα δέκα χιλιάδες χρόνια το ανθρώπινο γένος πάνω στη γη. Το μεγάλο στοίχημα για τον δήμο είναι να μπούμε στα σχολεία και να προωθήσουμε την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Υπάρχει ένας έντονος προβληματισμός τώρα τελευταία γιατί από πλευράς υπουργείου ακούγονται μέτρα προς την αντίθετη κατεύθυνση, όπως για παράδειγμα η κατάργηση ή συγχώνευση Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, η κατάργηση των υπεύθυνων σχολικών δραστηριοτήτων που συντόνιζαν τέτοια προγράμματα και συνεργάζονταν με τον δήμο. Επίσης δεν έχει ενταχθεί η περιβαλλοντική εκπαίδευση στα αναλυτικά προγράμματα οπότε υπάρχει ένας έντονος προβληματισμός για το κατά πόσο θα συνεχιστεί η εκπαίδευση των μαθητών πάνω στην προστασία του περιβάλλοντος. Γι’ αυτό το μεγάλο βάρος το έχουν πλέον οι δήμοι και οι σύλλογοι που ασχολούνται με το περιβάλλον» .