Δύο είναι οι βασικοί λόγοι που εμποδίζουν την ανάπτυξη εκείνων των δημόσιων πολιτικών, που θα κατάφερναν να ανακουφίσουν όσους που η κρίση έπληξε περισσότερο. Ο ένας είναι η μη ορθή ανάλυση της κρίσης τόσο σε επίπεδο αιτιών, όσο και από πλευράς αποτελεσμάτων. Ο άλλος είναι ότι η δημόσια ατζέντα που αναδεικνύει τα προς επίλυση προβλήματα, καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό με βάση επικοινωνιακούς και ψηφοθηρικούς σκοπούς. Μελέτες, όπως η πρόσφατη που δημοσιεύτηκε από την ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ, μέσω των σημαντικών ευρημάτων τους, μπορούν να οδηγήσουν τις ληφθείσες δημόσιες πολιτικές προς τη σωστή κατεύθυνση. Η συγκεκριμένη έρευνα με τίτλο «όψεις κοινωνικής κινητικότητας στην Ελλάδα της κρίσης», μελετά τις μεταβολές στα εισοδήματα των πολιτών την περίοδο 2003-2014, σε μια προσπάθεια να καταδείξει τις κοινωνικές κατηγορίες υπέστησαν μεγαλύτερες εισοδηματικές απώλειες στα χρόνια της κρίσης.
Από αυτή την εξαιρετική έρευνα για τις επιπτώσεις της κρίσης στα εισοδήματα των Ελλήνων, μπορεί να κάνεις να εξάγει δύο πολύ σημαντικά στοιχεία. Το πρώτο, καταδεικνύει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο τις ομάδες εκείνες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση. Αδιαμφισβήτητα όλοι βγήκαν εισοδηματικά χαμένοι από μια τόσο σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή. Κάποιοι όμως περισσότερο από άλλους. Σύμφωνα λοιπόν με την έρευνα, μεταξύ άλλων, φαίνεται ότι το μέγεθος των εισοδηματικών απωλειών φθίνει με την ηλικία, ενώ αυξάνεται με το μορφωτικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι οι νέοι και οι μορφωμένοι είναι τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης. Όσον αφορά την ανάλυση των εισοδηματικών μεταβολών ανά επαγγελματική κατηγορία, επιβεβαιώνεται ότι το μέσο διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων (αυτοαπασχολούμενων – μισθωτών) και των ανέργων, μειώθηκε περισσότερο από ότι εκείνο των συνταξιούχων (40,9% έναντι 32,5%). Ακόμη, οι φτωχότεροι υπέστησαν μεγαλύτερες εισοδηματικές απώλειες από τους πλουσιότερους (56% έναντι 42%).
Το δεύτερο και πιο σημαντικό στοιχείο της έρευνας, αφορά τα αποτελέσματα του ισοζυγίου των εισοδηματικών μεταβολών για το σύνολο της περιόδου 2003-2014. Δηλαδή το ισοζύγιο των εισοδηματικών απωλειών της περιόδου της κρίσης (2009-2014), με τις αυξήσεις της προηγούμενης περιόδου (2003-2009). Εκεί λοιπόν φαίνεται ότι οι εισοδηματικές απώλειες της περιόδου της κρίσης ήταν πολύ μεγαλύτερες από τις αυξήσεις της προηγούμενης περιόδου, με αποτέλεσμα το συνολικό ισοζύγιο να είναι αρνητικό: το 2014 το μέσο διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα ήταν 34% χαμηλότερο απ’ ότι το 2003.
Γιατί είναι αυτό τόσο σημαντικό; Γιατί το αρνητικό ισοζύγιο που παρουσιάζουν τα εισοδήματα όλων των κατηγοριών, αποτελεί ένα μάθημα για το πως λειτουργεί η πολιτική και η οικονομία. Δείχνει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι αν υποστηρίζουμε ως κοινωνία κυβερνήσεις που μοιράζουν χρήματα που δεν υπάρχουν, κρύβοντας πολιτικά και οικονομικά προβλήματα κάτω απ το χαλί, για ένα διάστημα μπορεί όλοι να τρώνε καλά. Κάποια στιγμή αναπόφευκτα όμως, η φούσκα θα σκάσει και οι απώλειες θα είναι πολύ μεγαλύτερες από τα οφέλη που πρόσκαιρα υπήρχαν. Και το χειρότερο απ όλα, είναι ότι το μάρμαρο θα πληρώσουν κυρίως οι νέοι και οι μελλοντικές γενιές. Την ευθύνη για αυτή την έλλειψη πραγματισμού δεν έχουν μόνο οι πολιτικοί. Αλλά και όλοι εμείς ως κοινωνία, που επιζητούμε και κατευθύνουμε τα πολιτικά κόμματα να πολιτεύονται με αυτό τον τρόπο. Ας εγκαταλείψουμε τα όνειρα για επιστροφή σε μια πλασματικά χρυσή εποχή. Η διέξοδος βρίσκεται στο μέλλον και όχι στο παρελθόν. Με ρεαλισμό, ορθολογισμό, θέτοντας στόχους και εφαρμόζοντας δημόσιες πολιτικές που θα επουλώνουν τις πληγές και παράλληλα θα αξιοποιούν τις δυνατότητες μας.
* Ο Γεώργιος Νάστος είναι ιδιωτικός υπάλληλος – Απόφοιτος του τμήματος πολιτικής επιστήμης του πανεπιστημίου Κρήτης